Δυσπλασίες και καρκίνος του πρωκτού σε ομοφυλόφιλους και οροθετικούς

Ο καρκίνος του πρωκτού αποτελεί σοβαρό πρόβλημα για τους ομοφυλόφιλους/αμφιφυλόφιλους και τους οροθετικούς καθώς σε αυτές τις ομάδες εμφανίζεται με αυξημένη συχνότητα σε σχέση με το γενικό πληθυσμό. Μάλιστα έχει βρεθεί ότι οι ομοφυλόφιλοι άντρες που είναι ταυτόχρονα και οροθετικοί έχουν πιθανότητες 80 φορές μεγαλύτερες να αναπτύξουν καρκίνο του πρωκτού σε σχέση με τους άντρες που δεν είναι μολυσμένοι από τον HIV. Επίσης η συχνότητα του καρκίνου του πρωκτού αυξάνεται κάθε χρόνο ειδικά σε αυτές τις ομάδες πληθυσμού (ομοφυλόφιλοι, οροθετικοί).

Δυσπλασίες και Καρκίνος του Πρωκτού ως αποτέλεσμα του HPV

Είναι γνωστό ότι ο καρκίνος του πρωκτού οφείλεται στη μόλυνση με τον ιό HPV σε ποσοστό πάνω από 90%. Ο ιός HPV αποτελεί την πιο συχνά σεξουαλικά μεταδιδόμενη μόλυνση. Η συχνότητα μόλυνσης του πρωκτού από τον HPV στους ομοφυλόφιλους είναι αυξημένη (60%) σε σχέση με τους straight άντρες (25%) και πιστεύεται ότι οφείλεται στη μετάδοση του HPV μέσω της πρωκτικής σεξουαλικής επαφής. Επιπρόσθετα στους ομοφυλόφιλους που είναι και οροθετικοί η συχνότητα μόλυνσης του πρωκτού από τον HPV είναι πολύ μεγαλύτερη (96%) καθώς σε αυτή την ομάδα ανθρώπων το ανοσοποιητικό σύστημα είναι πιο εξασθενημένο παρέχοντας στον HPV τη δυνατότητα να αναπτυχθεί πιο εύκολα.

Ο ιός HPV, οι Δυσπλασίες και ο Καρκίνος του Πρωκτού

Ο ιός HPV μεταδίδεται κατά κανόνα με τη σεξουαλική επαφή. Όμως υπάρχουν και άλλοι τρόποι μετάδοσης του ιού με την επαφή δέρμα με δέρμα ή με βλεννογόνο, με την επαφή με τα υγρά μολυσμένου ατόμου ή με αντικείμενα πάνω στα οποία βρίσκεται ο ιός (π.χ. σεξουαλικά βοηθήματα). Επίσης ο ιός μπορεί να μεταδοθεί και στο ίδιο το άτομο με το ξύσιμο, το σκούπισμα ή το τρίψιμο από τα γεννητικά όργανα στον πρωκτό ή και αντίστροφα. Κατά συνέπεια το προφυλακτικό είναι απαραίτητο κατά τη διάρκεια μίας σεξουαλικής επαφής, αλλά πρέπει να γίνει κατανοητό ότι δεν προφυλάσσει πλήρως από τη μόλυνση με τον HPV.

Έχουν ταυτοποιηθεί περίπου 150 τύποι του ιού. Από αυτούς περίπου οι 40 μολύνουν τον πρωκτό. Οι τύποι αυτοί χωρίζονται σε χαμηλής επικινδυνότητας, με κύριους εκπροσώπους τους 6 και 11 και σε υψηλής επικινδυνότητας με πιο συχνούς τους 16 και 18. Οι τύποι χαμηλής επικινδυνότητας προκαλούν τα κονδυλώματα του πρωκτού και τις χαμηλόβαθμες ενδοεπιθηλιακές βλάβες (Low-Grade Squamous Intraepithelial Lesions, LSIL) οι οποίες θεωρείται πλέον ότι δεν εξελίσσονται σε κακοήθεια, ενώ οι τύποι υψηλής επικινδυνότητας προκαλούν τις υψηλόβαθμες ενδοεπιθηλιακές βλάβες ή δυσπλασίες (High-Grade Squamous Intraepithelial Lesions, HSIL). Στην περίπτωση που οι υψηλόβαθμες δυσπλασίες δε θεραπευτούν, τότε αυξάνεται η πιθανότητα ανάπτυξης καρκίνου του πρωκτού που προέρχεται από πλακώδη κύτταρα (Anal Squamous Cell Carcinoma, ΑSCC). Οι δυσπλασίες αυτές εάν αφεθούν θα εξελιχθούν σε καρκίνο του πρωκτού σε ποσοστό 10-15% σε ένα χρονικό διάστημα 3-5 ετών.

Η συχνότητα εμφάνισης του καρκίνου του πρωκτού στους ομοφυλόφιλους άνδρες παρουσιάζει συνεχή αύξηση και είναι 20 φορές μεγαλύτερη από τους ετεροφυλόφιλους. Στο 50% των ομοφυλόφιλων οροθετικών ανδρών θα εμφανιστεί προκαρκινωματώδης δυσπλασία (HSIL) σε κάποια φάση της ζωής τους, ενώ το 10% των ομοφυλόφιλων οροθετικών κάποια στιγμή θα αναπτύξουν καρκίνο του πρωκτού. Η εφαρμογή της Αντιρετροϊκής Θεραπείας Υψηλής Δραστικότητας (Highly Active AntiRetroviral Therapy, HAART) δεν έχει μειώσει τη συχνότητα του καρκίνου του πρωκτού στους οροθετικούς. Ακόμη και straight οροθετικοί (άντρες και γυναίκες) έχουν αυξημένη πιθανότητα να αναπτύξουν καρκίνο του πρωκτού σε σχέση με το γενικό πληθυσμό και θα πρέπει και αυτοί να ελέγχονται.

Παράγοντες κινδύνου για την ανάπτυξη καρκίνου του πρωκτού

• Μόλυνση από τους ιούς HPV & HIV
• Πρωκτική σεξουαλική επαφή
• Κάπνισμα
• Συχνή εναλλαγή ερωτικών συντρόφων
• Αποφυγή χρήσης προφυλακτικού
• Μεγάλη ηλικία (50-80 ετών)
• Λήψη ανοσοκατασταλτικών φαρμάκων

Πρόληψη του καρκίνου του πρωκτού

Ο καρκίνος του πρωκτού αποτελεί μία από τις καλύτερες μορφές καρκίνου καθώς είναι μία πάθηση που στη συντριπτική πλειοψηφία των ασθενών εμφανίζεται με τη μορφή προκαρκινικών δυσπλασιών που χρειάζονται αρκετά χρόνια μέχρι να εξελιχθούν τελικά σε διηθητικό καρκίνωμα. Κατά συνέπεια η πρόληψη μπορεί να σώσει ένα μεγάλο ποσοστό αυτών των ανθρώπων, εάν οι δυσπλασίες ανευρεθούν και αντιμετωπισθούν έγκαιρα.
Στην Ελλάδα υπάρχει πολύ ελλιπής ενημέρωση των οροθετικών και των ομοφυλόφιλων για το γεγονός ότι ο καρκίνος του πρωκτού τους αφορά άμεσα και ότι υπάρχουν μέτρα πρόληψης. Για την έγκαιρη διάγνωση και κυρίως για την πρόληψη του καρκίνου του πρωκτού, θα πρέπει να γίνεται έλεγχος κάθε δύο με τρία χρόνια στους ομοφυλόφιλους άνδρες και μία φορά το χρόνο στους οροθετικούς. Ο έλεγχος περιλαμβάνει την δακτυλική εξέταση με τη βοήθεια της οποίας ελέγχεται ψηλαφητικά ο βλεννογόνος του πρωκτού και του κατώτερου ορθού και αναζητούνται ανωμαλίες που χρειάζονται περαιτέρω διερεύνησης. Επίσης στον έλεγχο που πρέπει να γίνεται υπάγεται και η κυτταρολογική εξέταση του πρωκτού (Test Pap Πρωκτού). Πρόκειται για μία εξέταση απλή, σύντομη (2min) και ανώδυνη κατά τη διάρκεια της οποίας λαμβάνονται κύτταρα από το βλεννογόνο του πρωκτού και αποστέλλονται για κυτταρολογική εξέταση.
Εάν στην κυτταρολογική εξέταση ανευρεθούν παθολογικά κύτταρα τότε θα πρέπει να ακολουθήσει η πρωκτοσκόπηση υψηλής ευκρίνειας (High Resolution Anoscopy, HRA), όπου ο εξειδικευμένος ιατρός θα ψάξει με ειδικό μικροσκόπιο τις βλάβες που παράγουν τα παθολογικά κύτταρα και θα πάρει βιοψίες. Μετά τη λήψη των αποτελεσμάτων η πρωκτοσκόπηση υψηλής ευκρίνειας θα πρέπει να επαναληφθεί για να γίνει καυτηριασμός των προκαρκινικών βλαβών (δυσπλασιών) με Laser ή με κάποια άλλη μορφή ενέργειας (υπέρηχοι, ραδιοσυχνότητες, ηλεκτρικό ρεύμα, υπέρυθρες κλπ).
Κάποιοι τύποι χαμηλού ρίσκου του HPV προκαλούν τα περιπρωκτικά και ενδοπρωκτικά κονδυλώματα. Αυτά είναι ενοχλητικά και πρέπει να αντιμετωπίζονται, αλλά δεν εξελίσσονται καρκίνο.
Η συνέπεια του ασθενούς αλλά και η εξειδίκευση του ιατρού μπορεί να μειώσει σε πολύ μεγάλο βαθμό τις πιθανότητες ανάπτυξης καρκίνου του πρωκτού. Όλες οι παραπάνω διαγνωστικές διαδικασίες και θεραπευτικές παρεμβάσεις πραγματοποιούνται στην Laser Surgery ή σε συνεργασία με άλλες Κλινικές όπου αυτό είναι απαραίτητο. Ο Δρ. Ιωάννης Δοντάς έχει εξειδικευτεί σε αναγνωρισμένα κέντρα του εξωτερικού και πραγματοποιεί όλο το φάσμα των ιατρικών πράξεων που σχετίζονται με την πρόληψη του καρκίνου του πρωκτού στις ομάδες υψηλού κινδύνου των ομοφυλόφιλων και των οροθετικών.

Καρκίνος του Πρωκτού: Συμπτώματα

Στο αρχικό στάδιο του καρκίνου, δεν υπάρχουν συμπτώματα. Καθώς η νόσος εξελίσσεται όμως, το μέγεθος του όγκου μεγαλώνει και μπορεί σταδιακά να προκαλέσει συμπτώματα όπως:

• Αιμορραγία από τον πρωκτό
• Εκροή υγρών, πύου ή βλέννης από τον πρωκτό
• Πόνος κατά την αφόδευση ή τη σεξουαλική επαφή
• Περιπρωκτική φαγούρα (κνησμός)
• Αίσθηση πληρότητας στον πρωκτό
• Ύπαρξη ψηλαφητής μάζας στον πρωκτό ή περιπρωκτικά
• Δυσκολία στις κενώσεις ή αλλαγές στις συνήθειες του εντέρου
• Πρήξιμο των βουβωνικών λεμφαδένων
• Αλλαγή του σχήματος ή της σύστασης των κοπράνων

Θεραπεία του Καρκίνου του Πρωκτού

Η θεραπεία για τον καρκίνο του πρωκτού στο μεγαλύτερο ποσοστό των ασθενών πραγματοποιείται με συνδυασμό χημειοθεραπείας και ακτινοθεραπείας. Σε επιλεγμένες περιπτώσεις μικρών καρκίνων η χειρουργική αφαίρεση μπορεί να είναι μία επιλογή. Οι βαριές ακρωτηριαστικές επεμβάσεις που διενεργούνταν στο παρελθόν, σήμερα έχουν εγκαταλειφθεί ως πρώτη θεραπευτική επιλογή και εφαρμόζονται πλέον μόνο σε περιπτώσεις αποτυχίας της χημειοακτινοθεραπείας.