Στένωση του Πρωκτού

 
 

Γράφει ο Δρ. Ιωάννης Δοντάς

Χειρουργός – Πρωκτολόγος – Στρατιωτικός Ιατρός

Τι είναι η Στένωση του Πρωκτού

Η στένωση του πρωκτού αποτελεί ένα σοβαρό αλλά -ευτυχώς- σπάνιο πρόβλημα. Πρόκειται για τη συρρίκνωση των ιστών του πρωκτικού σωλήνα, η οποία προκαλεί στένωση του αυλού του, με αποτέλεσμα η δίοδος των κοπράνων να γίνεται δυσκολότερη. Η συρρίκνωση αυτή, συνήθως προκύπτει λόγω του σχηματισμού ουλώδους ιστού.

Στένωση του Πρωκτού – Αίτια

Το συχνότερο αίτιο της στένωσης του πρωκτού είναι κάποια προηγηθείσα χειρουργική επέμβαση στην περιοχή του ορθού και του πρωκτού.
Η συνηθέστερη επέμβαση που μπορεί να οδηγήσει σε στένωση του πρωκτού είναι η αφαίρεση των αιμορροΐδων.

Ωστόσο, υπάρχουν και άλλες περιπτώσεις χειρουργικών επεμβάσεων που μπορούν να προκαλέσουν στένωση του πρωκτού. Οι συχνότερες από τις επεμβάσεις αυτές είναι η ευρεία εκτομή ευμεγέθων κονδυλωμάτων πρωκτού ή δυσπλασιών του πρωκτού και η επέμβαση για ραγάδα πρωκτού χωρίς να διενεργηθεί έσω πλάγια σφιγκτηροτομή.
Η πάθηση της στένωσης του πρωκτού μπορεί επίσης να προκληθεί μετά από πολλαπλές επεμβάσεις για αποκατάσταση περιεδρικών συριγγίων. Επίσης περιπτώσεις χαμηλών πρόσθιων εκτομών που έχουν επιπλακεί με αναστομωτική διαφυγή μπορούν να οδηγήσουν στην πρωκτική στένωση.

Άλλοι παράγοντες που προκαλούν στένωση του πρωκτού είναι:

• Ο καρκίνος του πρωκτού και του ορθού
• Τα τραύματα στην περιοχή του πρωκτού
• Οι φλεγμονώδεις νόσοι του εντέρου (νόσος του Crohn, ελκώδης κολίτιδα)
• Η ακτινοθεραπεία για όγκους της πυέλου (π.χ. μήτρας, προστάτη, ορθού, πρωκτού κλπ)
• Οι αφροδίσιες παθήσεις (αφροδίσιο λεμφοκοκκίωμα, γονόρροια, AIDS)
• Η φυματίωση
• Η χρόνια κατάχρηση καθαρτικών
• Το σκληρόδερμα
• Η αμοιβάδωση
• Η χρόνια κατάχρηση εργοταμίνης για τη θεραπεία της κεφαλαλγίας ημικρανικού τύπου
• Η σήψη
• Η ισχαιμία της περιοχής λόγω απόφραξης της κάτω μεσεντέριας αρτηρίας ή της άνω αιμορροϊδικής αρτηρίας.

H στένωση του πρωκτού μπορεί να είναι και συγγενής, δηλαδή να εμφανιστεί από τη γέννηση ενός νεογνού.

Ταξινόμηση Στένωσης του Πρωκτού

Η ταξινόμηση στένωσης του πρωκτού περιλαμβάνει την:

• Ήπια
  Ελαφριάς μορφής στένωση που επιτρέπει τη δίοδο του δείκτη του ιατρού εντός του πρωκτικού σωλήνα, χωρίς άσκηση ιδιαίτερης πίεσης.
• Μέτρια
  Σε αυτήν την περίπτωση απαιτείται άσκηση δύναμης για να εισέλθει ο δείκτης του εξετάζοντος ιατρού εντός του πρωκτικού καναλιού.
• Βαριά
  Στη βαριά περίπτωση στένωσης, αποκλείεται η είσοδος ακόμα και του μικρού δακτύλου, εκτός εάν ασκηθεί μεγάλη πίεση.

Η στένωση του πρωκτού μπορεί να έχει τη μορφή:

• Διαφράγματος που εντοπίζεται σε ένα συγκεκριμένο σημείο του πρωκτικού σωλήνα.
• Δακτυλίου όταν είναι κυκλοτερής με μήκος κάτω από 2cm.
• Σωλήνα όταν είναι κυκλοτερής και το μήκος της στένωσης ξεπερνάει τα 2cm.

Ανάλογα με το ύψος της, η στένωση του πρωκτού διακρίνεται σε:

• Χαμηλή (65%): Η στένωση βρίσκεται στον περιφερικό πρωκτικό σωλήνα τουλάχιστον 5mm κάτω από την οδοντωτή γραμμή.
• Μέση (19%): Η στένωση εντοπίζεται στο μέσο πρωκτικό σωλήνα από 5mm κεντρικά έως 5mm περιφερικά της οδοντωτής γραμμής.
• Υψηλή (9%): Η στένωση ανευρίσκεται στο ανώτερο μέρος του πρωκτικού σωλήνα τουλάχιστον 5mm κεντρικότερα της οδοντωτής γραμμής.
• Διάχυτη (7%): Η στένωση καταλαμβάνει ολόκληρο το πρωκτικό κανάλι.

Στένωση του Πρωκτού – Συμπτώματα

Τα συμπτώματα της πρωκτικής στένωσης ποικίλουν ανάλογα με τη βαρύτητα του προβλήματος. Έτσι, η στένωση του πρωκτού μπορεί να εκδηλωθεί με:

• Δυσκοιλιότητα (ήπια έως σοβαρή)
• Επίπονες και εργώδεις κενώσεις του εντέρου
• Λεπτά κόπρανα που σπάνε κατά τη δίοδό τους από το σημείο της στένωσης
• Ενδείξεις αιμορραγίας με ανοιχτό κόκκινο χρώμα από τον πρωκτό

Διάγνωση για τη Στένωση του Πρωκτού

Η διάγνωση για τη στένωση του πρωκτού ξεκινάει με τη λήψη ενός στοχευμένου ιστορικού.
Ο εξειδικευμένος πρωκτολόγος  θα αποσπάσει πληροφορίες από τον ασθενή για να αναζητηθούν οι αιτίες που οδήγησαν στην πάθηση. Αυτές οι αιτίες αφορούν σε προηγηθείσες επεμβάσεις στην περιοχή, ακτινοβολία πυέλου για άλλα νοσήματα, καθώς και σε ύπαρξη χρόνιων νοσημάτων. Επίσης, μέσω του ιστορικού, θα διαπιστωθεί τυχόν φαρμακευτική αγωγή που λαμβάνει ο ασθενής, όπως και πιθανοί τραυματισμοί της περιοχής.

Κατόπιν της λήψης ιστορικού, θα πρέπει να πραγματοποιηθεί κλινική εξέταση, η οποία περιλαμβάνει την επισκόπηση του πρωκτού και της περιπρωκτικής χώρας. Η διαδικασία περιλαμβάνει, επίσης, τη δακτυλική εξέταση του πρωκτού και την πρωκτοσκόπηση. Στις βαριές περιπτώσεις, οι δύο αυτές εξετάσεις, πιθανόν να μην είναι εφικτό να πραγματοποιηθούν.

Μανομετρία του Ορθού και του Πρωκτού (Διάγνωση Στένωσης Πρωκτού)

Η μανομετρία του ορθού και του πρωκτού είναι πολύ σημαντική για τη διάγνωση παθήσεων του πρωκτού.
Στην περίπτωση της στένωσης του πρωκτού, η μανομετρία εφαρμόζεται για την ολοκλήρωση της διαγνωστικής διαδικασίας.
Πρόκειται για μία αντικειμενική μέθοδο ελέγχου του μυϊκού τόνου των σφιγκτήρων, της πίεσης ηρεμίας και της πίεσης σύσφιγξης. Η εξέταση αυτή προσφέρει, επίσης, έλεγχο της διατασιμότητας του ορθού και της αισθητικότητας του ορθοπρωκτικού σωλήνα.

Η μανομετρία διενεργείται ανώδυνα, ενώ δε χρειάζεται μεγάλη προετοιμασία, πραγματοποιείται χωρίς αναισθησία και δεν έχει επιπλοκές.

Θεραπεία Στένωσης του Πρωκτού

Η θεραπεία της στένωσης του πρωκτού ορίζεται βάσει της σοβαρότητας της πάθησης. Θα πρέπει πάντα να εκτελείται από εξειδικευμένο χειρουργό-πρωκτολόγο, καθώς πρόκειται συχνά για ένα δύσκολο και περίπλοκο πρόβλημα.

Ήπια Στένωση του Πρωκτού

Στις περιπτώσεις ήπιας πρωκτικής στένωσης, η θεραπεία που ακολουθείται είναι συντηρητική. Ο ασθενής κάνει χρήση μαλακτικών για τα κόπρανα, ενώ εμπλουτίζει τη διατροφή του με φυτικές ίνες.

Μέτρια Στένωση του Πρωκτού

Στη μετρίου βαθμού στένωση υπάρχει ένδειξη για διαστολές του πρωκτού με τη χρήση ειδικών ορθοπρωκτικών διαστολέων. Το χρονικό διάστημα ύπαρξης της στένωσης, το μήκος, καθώς και η μορφολογία της, θα καθορίσουν τη συχνότητα των θεραπειών. Πολύ μεγάλο ρόλο παίζει, επίσης, η αντοχή και συνεργασιμότητα του ασθενούς.
Όταν η στένωση συμπεριλαμβάνει και τον έσω σφιγκτήρα, τότε στην αντιμετώπισή της μπορεί να βοηθήσει η έσω πλάγια σφιγκτηροτομή.

Βαριά Στένωση του Πρωκτού

Όταν, στις περιπτώσεις βαριάς στένωσης του πρωκτού, η συντηρητική θεραπεία αποτυγχάνει και τα συμπτώματα είναι έντονα, τότε συνιστάται η πρωκτοπλαστική.

Πρωκτοπλαστική για την αντιμετώπιση βαριάς Στένωσης του Πρωκτού

Με την πρωκτοπλαστική, πραγματοποιείται ανακατασκευή του πρωκτικού σωλήνα. Εκεί μεταφέρεται δέρμα ή βλεννογόνος από παρακείμενες περιοχές (κρημνός) και συρράπτεται με τους ιστούς του πρωκτού. Αυτό έχει σκοπό τη διεύρυνση του πρωκτικού καναλιού και την ύφεση των συμπτωμάτων.
Όταν υπάρχει κακοήθεια ή νόσος του Crohn υπάρχει απόλυτη αντένδειξη για πρωκτοπλαστική, καθώς οι συγκεκριμένες παθήσεις θεραπεύονται με διαφορετικό τρόπο.

Η τεχνική της πρωκτοπλαστικής που πρέπει να εκτελεστεί, εξαρτάται από το ύψος και το είδος της στένωσης του πρωκτού. Πολύ σημαντική είναι η εκπαίδευση του χειρουργού-πρωκτολόγου, καθώς αποτελεί κρίσιμο παράγοντα για την ασφαλή και αποτελεσματική διενέργεια της επέμβασης.

Οι κρημνοί που έχουν περιγραφεί και μπορούν να εκτελεστούν ανάλογα με την κάθε περίπτωση είναι οι εξής:

• Βλεννογονικός προωθητικός κρημνός
• Προωθητικός κρημνός δίκην Y-V και V-Y
• Κρημνός δίκην διαμαντιού ή δίκην οικίας
• Κρημνός δίκην U και C
• Περιστροφικός κρημνός

Πολύ μεγάλη σημασία έχει η εμπειρία σε περισσότερες από μία τεχνικές. Αυτό ισχύει διότι κάθε περίπτωση έχει τα δικά της ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και διαφέρει από τις άλλες περιπτώσεις. Για το λόγο αυτό, υπάρχει πιθανότητα μία συγκεκριμένη τεχνική να είναι ακατάλληλη για κάποιον ασθενή.

Τι θα πρέπει να προσέχω μετά την επέμβαση για τη Στένωση του Πρωκτού

Η μετεγχειρητική πορεία εξαρτάται από τη βαρύτητα της επέμβασης, καθώς και από τη γενικότερη κατάσταση του ασθενούς.

Μετά τη χειρουργική επέμβαση ο ασθενής θα πρέπει να:

• Μη σηκώνει βάρη
• Καταναλώνει μεγάλες ποσότητες νερού και φυτικών ινών
• Αποφεύγει την καθιστική στάση για 1-2 εβδομάδες
• Μην ερεθίζει την περιοχή (π.χ. με την ένταση του νερού στο ντους ή τρίψιμο με σφουγγάρι)