Ο ιός HPV στον πρωκτό

Ο ιός των ανθρώπινων θηλωμάτων (Human Papilloma Virus – HPV) είναι ένας DNA ιός που επιμολύνει το δέρμα και τους βλεννογόνους, προκαλώντας αύξηση του πολλαπλασιασμού των κυττάρων. Η λοίμωξη με τον HPV αποτελεί την πιο συχνή σεξουαλικά μεταδιδόμενη λοίμωξη.

HPV, Κονδυλώματα, Δυσπλασίες Πρωκτού & Καρκίνος Πρωκτού

Υπάρχουν πάνω από 150 αναγνωρισμένα στελέχη του ιού HPV, από τα οποία περίπου τα 40 μεταδίδονται με τη σεξουαλική επαφή και προσβάλλουν τα αντρικά και γυναικεία γεννητικά όργανα, τον πρωκτό και το στοματοφάρυγγα. Αυτά χωρίζονται σε δύο κατηγορίες:

• Τα στελέχη χαμηλού κινδύνου (low risk) που είναι τα 6, 11, 40, 42, 43, 44, 55, 61, 70, 72, 81, 83, 84 και Οι τύποι αυτοί του ιού προκαλούν τα κονδυλώματα του πρωκτού και τις χαμηλόβαθμες ενδοεπιθηλιακές βλάβες (Low-Grade Squamous Intraepithelial Lesions – LSIL). Θεωρείται ότι οι χαμηλόβαθμες επιθηλιακές δυσπλασίες δεν εξελίσσονται σε κακοήθεια.

• Τα στελέχη υψηλού κινδύνου (high risk) που είναι τα 16, 18, 31, 33, 35, 39, 45, 51, 52, 53, 56, 58, 59, 66, 68, 70, 73, 82 και 85. Αυτά τα στελέχη προκαλούν τις υψηλόβαθμες ενδοεπιθηλιακές βλάβες ή δυσπλασίες του πρωκτού (High-Grade Squamous Intraepithelial Lesions – HSIL), οι οποίες θεωρούνται προκαρκινικές. Εάν αυτές οι βλάβες αφεθούν χωρίς θεραπεία, υπάρχει πιθανότητα να εξελιχθούν σε καρκίνωμα από πλακώδη κύτταρα (Squamous Cell Carcinoma – SCC) περίπου στο 10-15% των ασθενών μέσα σε 3-5 χρόνια. Έχει υπολογιστεί ότι η μόλυνση με τον HPV αποτελεί το αίτιο του καρκίνου του πρωκτού σε ποσοστό μεγαλύτερο από 90% των περιπτώσεων.

Τα στελέχη χαμηλού κινδύνου που ευθύνονται για το 90% των κονδυλωμάτων είναι τα 6 και 11, ενώ ο καρκίνος του πρωκτού προκαλείται κυρίως (70% των ασθενών) από τα στελέχη υψηλού κινδύνου 16 και 18.

Πώς μεταδίδεται ο ιός HPV στον πρωκτό 

Στον πρωκτό ο ιός HPV μεταδίδεται κυρίως μέσω της πρωκτικής σεξουαλικής επαφής.

Πέρα όμως από τη σεξουαλική επαφή, ο HPV μπορεί να μεταδοθεί και με άλλους τρόπους όπως:

• Με απλή επαφή δέρματος με δέρμα ή με βλεννογόνο
• Με επαφή με υγρά άλλου ατόμου που έχει μολυνθεί με τον HPV
• Με αντικείμενα που μεταφέρουν τον ιό (όπως είναι τα sex toys)
• Με το ξύρισμα, την τριβή και το ξύσιμο των γεννητικών οργάνων και της περιπρωκτικής χώρας
• Με το σκούπισμα μετά τις κενώσεις

Θα πρέπει επίσης να γίνει κατανοητό ότι η χρήση του προφυλακτικού συνιστάται γιατί μειώνει τον κίνδυνο μετάδοσης του ιού, αλλά δεν προστατεύει πλήρως, καθώς όπως προαναφέρθηκε ο ιός μπορεί να βρίσκεται σε άλλα σημεία εκτός από αυτά που καλύπτονται από το προφυλακτικό.

Ποιες είναι οι ομάδες αυξημένου κινδύνου για την εμφάνιση βλαβών από τον HPV στον Πρωκτό;

Η μόλυνση με τον HPV θεωρείται πολύ διαδεδομένη στο γενικό πληθυσμό. Μάλιστα έχει υπολογιστεί ότι ένα 75% του πληθυσμού κάποια στιγμή στη ζωή τους θα προσβληθούν από τον ιό.

Επίσης έχει βρεθεί ότι οι ομοφυλόφιλοι άνδρες μολύνονται συχνότερα στον πρωκτό, σε ποσοστό 60% σε σχέση με τους ετεροφυλόφιλους άνδρες (25%). Αυτό πιστεύεται ότι οφείλεται στην πρωκτική σεξουαλική επαφή, όπως επίσης και στην αποφυγή της χρήσης προφυλακτικού. Η συχνότητα της HPV λοίμωξης αυξάνεται όταν πρόκειται για οροθετικούς ομοφυλόφιλους (96%). Αυτό συμβαίνει εξαιτίας του αποδυναμωμένου ανοσοποιητικού, το οποίο διευκολύνει την ανάπτυξη του ιού HPV.

Υπάρχουν συγκεκριμένες πληθυσμιακές ομάδες που έχουν αυξημένες πιθανότητες να αναπτύξουν προκαρκινικές βλάβες (δυσπλασίες) και πλακώδη καρκίνο του πρωκτού που οφείλονται στην HPV λοίμωξη. Αυτές οι ομάδες είναι:

• Οι ομοφυλόφιλοι
• Οι οροθετικοί (HIV+)
• Οι γυναίκες που έχουν πρωκτικές σεξουαλικές επαφές
• Όσοι εμφανίζουν περιπρωκτικά ή ενδοπρωκτικά κονδυλώματα
• Οι ασθενείς που έχουν υποβληθεί σε μεταμόσχευση κάποιου οργάνου
• Όσες γυναίκες έχουν διαγνωστεί με καρκίνο ή προκαρκινικές βλάβες τραχήλου μήτρας, κόλπου και αιδοίου.

 HPV στον Πρωκτό: Συμπτώματα

Η απλή μόλυνση του πρωκτού από τον HPV είναι ασυμπτωματική. Τα συμπτώματα παρουσιάζονται όταν αναπτυχθούν κονδυλώματα στον πρωκτό. Σε πρώτη φάση, αυτά είναι τόσο μικρά που δε διακρίνονται με γυμνό μάτι. Στην πορεία, αυξάνονται σε μέγεθος και μπορεί να φτάσουν να καταλαμβάνουν χώρο σε όλο το εσωτερικό του πρωκτού, όπως επίσης και στην περιπρωκτική χώρα.

Μερικά από τα συμπτώματα που εκδηλώνονται με την εμφάνιση των κονδυλωμάτων μπορεί να είναι:

• Φαγούρα (κνησμός) στον πρωκτό
• Αιμορραγία κατά την κένωση
• Έκκριση υγρών από τον πρωκτό
• Αίσθημα πληρότητας του πρωκτού
• Αίσθημα ατελούς κένωσης

Οι δυσπλασίες συνήθως είναι ασυμπτωματικές. Αυτός είναι και ο λόγος που χρειάζεται προληπτικός έλεγχος των ομάδων υψηλού κινδύνου, που προαναφέρθηκαν.

Εάν οι δυσπλασίες δεν ανιχνευθούν και δεν αντιμετωπιστούν σωστά, υπάρχει ο κίνδυνος να εξελιχθούν σε καρκίνο του πρωκτού σε ένα ποσοστό 10-15%. Ο καρκίνος του πρωκτού στα πρώτα στάδια παραμένει ασυμπτωματικός. Όταν αυξηθεί το μέγεθός του μπορεί να ξεκινήσει να προκαλεί συμπτώματα στον ασθενή, τα οποία σταδιακά γίνονται όλο και πιο έντονα. Τα πιο συχνά από αυτά τα συμπτώματα είναι:

• Αιμορραγία από τον πρωκτό
• Φαγούρα (κνησμός) στον πρωκτό
• Αίσθηση πληρότητας στον πρωκτό
• Ψηλαφητή μάζα στον πρωκτό ή περιπρωκτικά
• Δυσκολία στην κένωση
• Αλλαγές στις συνήθειες του εντέρου
• Απώλεια υγρών, πύου ή βλέννης από τον πρωκτό
• Πόνος στον πρωκτό
• Αλλαγή του μεγέθους και του σχήματος των κοπράνων
• Διόγκωση των βουβωνικών λεμφαδένων

Ποια είναι η διαδικασία διάγνωσης για τον HPV στον Πρωκτό;

Η διαγνωστική διαδικασία για τον ιό HPV στον πρωκτό, πραγματοποιείται από εξειδικευμένο πρωκτολόγο. Ο ιατρός θα ξεκινήσει με τη λήψη του ιατρικού ιστορικού του ασθενούς. Στη συνέχεια, θα προχωρήσει σε κλινική εξέταση όπου και θα διακρίνει την εκδήλωση της πάθησης.

Η δακτυλική εξέταση του πρωκτού είναι μία απλή και φτηνή εξέταση που όμως προσφέρει πολλές πληροφορίες για την κατάσταση στο εσωτερικό του πρωκτικού σωλήνα. Ο ιατρός που τη διενεργεί μπορεί να αντιληφθεί τυχόν μορφώματα που υπάρχουν στην περιοχή όπως κονδυλώματα. Επίσης μπορεί να ψηλαφήσει μία αρχόμενη κακοήθεια που δεν έχει προλάβει ακόμα να προκαλέσει συμπτώματα.

Το Test Pap του πρωκτού αποτελεί την καταλληλότερη εξέταση για τη διάγνωση των προκαρκινικών αλλοιώσεων (δυσπλασιών) που οφείλονται στην HPV λοίμωξη. Πρόκειται για μία απλή, σύντομη και εύκολη εξέταση στην οποία πρέπει να υποβάλλονται όλες οι ομάδες υψηλού κινδύνου που προαναφέρθηκαν.

Σε περίπτωση που τα αποτελέσματα της κυτταρολογικής εξέτασης αναδείξουν κάποια ύποπτη βλάβη, ο ασθενής θα πρέπει να προχωρήσει σε πρωκτοσκόπηση υψηλής ευκρίνειας με σκοπό την εντόπιση των προκαρκινικών βλαβών και τη λήψη βιοψίας υπό όραση με μικροσκόπιο για να τεθεί η τελική διάγνωση με ιστολογική εξέταση.

 Θεραπεία για τον HPV στον Πρωκτό

Δυστυχώς δεν έχει βρεθεί μέχρι σήμερα κάποια θεραπεία για την HPV μόλυνση. Όμως υπάρχουν πολλές θεραπείες για τις εκδηλώσεις της λοίμωξης αυτής που είναι τα κονδυλώματα και οι δυσπλασίες στον πρωκτό.

Εάν διαπιστωθούν κάποιες από τις παραπάνω βλάβες στον πρωκτό είτε μέσω κλινικής εξέτασης είτε μέσω κυτταρολογικής, θα πρέπει να γίνει πρωκτοσκόπηση υψηλής ευκρίνειας. Η συγκεκριμένη εξέταση δεν είναι μόνο διαγνωστική, αλλά ταυτόχρονα είναι και θεραπευτική καθώς οι βλάβες που ανευρίσκονται μπορούν να καυτηριαστούν με κάποια μορφή καυτηριασμού.

Υπάρχουν πολλές μέθοδοι θεραπείας των κονδυλωμάτων και των δυσπλασιών. Κάποιες από αυτές είναι φαρμακευτικές και κάποιες άλλες διενεργούνται κατά τη διάρκεια της πρωκτοσκόπησης υψηλής ευκρίνειας και είναι χειρουργικές.

Ο καυτηριασμός των HPV βλαβών μπορεί να γίνει με Laser (μία ευθεία ακτίνα φωτός), με διαθερμία (χορήγηση ηλεκτρικού ρεύματος), με χρήση υπερήχων ή ραδιοσυχνοτήτων και με διάφορες άλλες τεχνικές. Σημασία δεν έχει τόσο η τεχνική που θα εφαρμοστεί, αλλά κυρίως η εμπειρία του χειρουργού-πρωκτολόγου έτσι ώστε να αντιμετωπίσει το συγκεκριμένο πρόβλημα, χωρίς όμως να προκαλέσει σοβαρότερα προβλήματα (ακράτεια κοπράνων, στένωση του πρωκτού κλπ).

 HPV στον Πρωκτό: Μέτρα Πρόληψης

Η σωστή και επικαιροποιημένη ενημέρωση, αποτελεί τη βάση για τη σωστή πρόληψη σε σχέση με τον ιό HPV στον πρωκτό.

Τα προληπτικά μέτρα περιλαμβάνουν:

• Τακτικό έλεγχο με Test Pap πρωκτού
• Χρήση προφυλακτικού, το οποίο θα πρέπει να εφαρμόζεται και στα σεξουαλικά βοηθήματα
• Διενέργεια του εμβολίου έναντι του ιού HPV
• Μείωση ή διακοπή καπνίσματος
• Αποφυγή της συχνής εναλλαγής ερωτικών συντρόφων
• Αποφυγή μόλυνσης με τους ιούς HPV και HIV