Πρωκταλγία

Πρωκταλγία είναι ο όρος που περιγράφει τον πόνο στον πρωκτό και στο ορθό. Πρόκειται για ένα συχνό σύμπτωμα στην περιοχή του πρωκτού το οποίο μπορεί να οφείλεται σε ποικίλες αιτίες.

Στο κείμενο που ακολουθεί θα αναλυθούν οι λειτουργικές πρωκταλγίες, δηλαδή αυτές που δεν οφείλονται σε συγκεκριμένα παθολογικά αίτια, όπως η ραγάδα δακτυλίου, τα περιεδρικά αποστήματα, οι αιμορροΐδες, η πρωκτίτιδα, ο καρκίνος του πρωκτού και οι τραυματισμοί της περιοχής.

Λειτουργικές Πρωκταλγίες – Σύνδρομα

Στις λειτουργικές πρωκταλγίες ανήκουν 3 σύνδρομα:

1. Η Πρωκταλγία Fugax ή Φευγαλέα Πρωκταλγία (Proctalgia Fugax).
2. Το Σύνδρομο του Ανελκτήρα του Πρωκτού (Levator Ani Syndrome).
3. Ο Απροσδιόριστος Λειτουργικός Ορθοπρωκτικός Πόνος (Unspecified Functional Anorectal Pain).

Πρωκταλγία Fugax ή Φευγαλέα Πρωκταλγία – Τι είναι;

Η Πρωκταλγία Fugax ή Φευγαλέα Πρωκταλγία είναι ο αιφνίδιος πόνος που εμφανίζεται στην περιοχή του πρωκτού και του ορθού. Ο πόνος διαρκεί για μικρό χρονικό διάστημα και μετά εξαφανίζεται. Η διάρκειά του μπορεί να είναι από μερικά δευτερόλεπτα έως αρκετά λεπτά (σπάνια μέχρι και 30 λεπτά).
Στο 90% των περιπτώσεων ο πόνος εντοπίζεται στο ορθό. Τα επεισόδια του πόνου είναι σχετικά σπάνια. Συνήθως είναι λιγότερα από 5 επεισόδια ανά έτος στους μισούς ασθενείς.
Η συχνότητα εμφάνισης της πρωκταλγίας Fugax κυμαίνεται από 8-18% στο γενικό πληθυσμό τόσο σε άνδρες όσο και σε γυναίκες. Τα συμπτώματα σπάνια ξεκινούν πριν από την εφηβεία. Ωστόσο, έχουν αναφερθεί κάποια περιστατικά της πάθησης σε παιδιά έως 7 ετών.

Πρωκταλγία Fugax ή Φευγαλέα Πρωκταλγία – Πώς εκδηλώνεται ο Πόνος;

Ο πόνος που εκδηλώνεται, μπορεί να είναι από πολύ ήπιος έως και πολύ σοβαρός και περιγράφεται από τον ασθενή ως:

• Κράμπα
• Σφίξιμο
• Διαξιφιστικός πόνος

Όταν εμφανίζεται ο πόνος, σχεδόν οι μισοί ασθενείς είναι αναγκασμένοι να διακόψουν τη δραστηριότητα που κάνουν εκείνη τη στιγμή. Τα συμπτώματα μπορεί επίσης να ξυπνήσουν τον ασθενή εάν κοιμάται.

Πρωκταλγία Fugax ή Φευγαλέα Πρωκταλγία – Αίτια

Τα αίτια της πρωκταλγίας Fugax είναι άγνωστα, καθώς συνήθως δεν ανευρίσκεται κάποιο ανατομικό πρόβλημα της ορθοπρωκτικής περιοχής.
Παρόλα αυτά, θεωρείται ότι ο πόνος οφείλεται σε παθολογικές συσπάσεις των λείων μυϊκών ινών της ορθοπρωκτικής χώρας.
Σε ορισμένες περιπτώσεις, παρατηρείται υπερτροφία του έσω σφιγκτήρα του πρωκτού ή/και δυσκοιλιότητα.
Συχνά, η φευγαλέα πρωκταλγία παρουσιάζεται μετά από στρεσογόνα γεγονότα ή περιόδους αυξημένου άγχους.

Πρωκταλγία Fugax ή Φευγαλέα Πρωκταλγία – Διάγνωση

Η διάγνωση πρέπει να πραγματοποιείται από εξειδικευμένο πρωκτολόγο. Η διαδικασία διενεργείται με τη λήψη λεπτομερούς ιατρικού ιστορικού του ασθενούς, καθώς και με κλινική εξέταση.

Η κλινική εξέταση περιλαμβάνει:

• Επισκόπηση της περιπρωκτικής χώρας
• Δακτυλική εξέταση του πρωκτού
• Πρωκτοσκόπηση

Τα αποτελέσματα του συγκεκριμένο ελέγχου συνήθως είναι φυσιολογικά.

Στη διάγνωση, επίσης, συμβάλλει και το ενδοορθικό υπερηχογράφημα, το οποίο μπορεί να αναδείξει πάχυνση του έσω σφιγκτήρα του πρωκτού.

Τα τελευταία διαγνωστικά κριτήρια της Ρώμης για την πρωκταλγία Fugax είναι τα εξής:

• Υποτροπιάζοντα επεισόδια πόνου στο κατώτερο ορθό, τα οποία δεν σχετίζονται με την αφόδευση.
• Επεισόδια που διαρκούν από δευτερόλεπτα μέχρι λεπτά, με μέγιστη διάρκεια τα 30 λεπτά.
• Απουσία ορθοπρωκτικού πόνου ανάμεσα στα επεισόδια.
• Αποκλεισμός άλλων αιτίων ορθοπρωκτικού πόνου όπως φλεγμονώδεις νόσοι του εντέρου, ενδομυϊκό απόστημα, εξωτερικές θρομβωμένες αιμορροΐδες, προστατίτιδα, ραγάδα, κοκκυγοδυνία και άλλες μείζονες δομικές αλλοιώσεις του πυελικού εδάφους (π.χ. κάκωση σφιγκτήρων που οδηγεί σε ακράτεια κοπράνων).

Για να αποκλειστούν οι παραπάνω παθήσεις, υπάρχει πιθανότητα να κριθεί απαραίτητη η διενέργεια και άλλων, πιο εξειδικευμένων εξετάσεων. Οι εξετάσεις αυτές είναι η κολονοσκόπηση/σιγμοειδοσκόπηση, το διορθικό υπερηχογράφημα και η μαγνητική τομογραφία του πυελικού εδάφους.

Πρωκταλγία Fugax ή Φευγαλέα Πρωκταλγία – Θεραπεία

Για τους περισσότερους ασθενείς τα επεισόδια πρωκταλγίας είναι τόσο σύντομα που είναι πολύ δύσκολο να υπάρξει θεραπεία ή πρόληψή τους.
Κατά συνέπεια η αντιμετώπιση της πρωκταλγίας Fugax συνίσταται κυρίως στην επεξήγηση του προβλήματος, καθώς και στην εκμάθηση της αναγνώρισής του.

Ασθενείς που έχουν συχνά και έντονα συμπτώματα θα πρέπει να υποβάλλονται σε θεραπεία.
Μελέτες έχουν δείξει ότι η χορήγηση εισπνεόμενης σαλβουταμόλης μειώνει τη διάρκεια των επεισοδίων πρωκταλγίας. Η σαλβουταμόλη χορηγείται σε περιστατικά όπου η διάρκεια των επεισοδίων είναι 20 λεπτά ή μεγαλύτερη.

Πρωκταλγία – Σύνδρομο του Ανελκτήρα του Πρωκτού

Στο σύνδρομο του ανελκτήρα του πρωκτού, ο πόνος είναι συνήθως ήπιος και αμβλύς. Σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να υπάρχει μία ενόχληση ή αίσθηση βάρους ψηλά στο ορθό.
Τα συμπτώματα εκδηλώνονται πιο έντονα στην καθιστική θέση παρά όταν ο ασθενής είναι όρθιος ή ξαπλωμένος.

Σύνδρομο του Ανελκτήρα του Πρωκτού -Αίτια

Τα αίτια του συνδρόμου του ανελκτήρα του πρωκτού παραμένουν άγνωστα. Παρόλα αυτά, κυριαρχεί η υπόθεση ότι οφείλεται σε:

• Σπασμό των μυών του πυελικού εδάφους
• Αυξημένη πίεση ηρεμίας του πρωκτικού σωλήνα

Εντούτοις, υπάρχουν μελέτες που υποστηρίζουν πως στους ασθενείς που πάσχουν από το σύνδρομο, εμφανίζονται και στοιχεία δυσσυνέργειας στην αφόδευση, δηλαδή, μη φυσιολογικός συντονισμός ορθού και πρωκτού.

Σύνδρομο του Ανελκτήρα του Πρωκτού – Διάγνωση

Η διάγνωση του συνδρόμου του ανελκτήρα του πρωκτού περιλαμβάνει τη λήψη στοχευμένου ιστορικού και την κλινική εξέταση του ασθενούς.
Κατά τη διάρκεια της κλινικής εξέτασης αναδεικνύεται σπασμός των ανελκτήρων μυών του πρωκτού και ευαισθησία στην πίεσή τους. Η ευαισθησία εμφανίζεται πιο συχνά αριστερά παρά δεξιά. Επίσης μπορεί να υπάρχει ευαισθησία στην ψηλάφηση γενικότερα του πυελικού εδάφους ή του κόλπου στις γυναίκες.

Τα διαγνωστικά κριτήρια της Ρώμης για το σύνδρομο του ανελκτήρα του πρωκτού είναι τα παρακάτω:

• Χρόνιος ή υποτροπιάζων πόνος ή ενόχληση στην περιοχή του ορθού
• Επεισόδια που διαρκούν 30 λεπτά ή περισσότερο
• Ευαισθησία κατά την ώθηση του ηβοορθικού μυός στη δακτυλική εξέταση
• Αποκλεισμός άλλων αιτίων ορθοπρωκτικού πόνου όπως φλεγμονώδεις νόσοι του εντέρου, ενδομυϊκό απόστημα, εξωτερικές θρομβωμένες αιμορροΐδες, προστατίτιδα, ραγάδα, κοκκυγοδυνία και άλλες μείζονες δομικές αλλοιώσεις του πυελικού εδάφους (π.χ. κάκωση σφιγκτήρων που οδηγεί σε ακράτεια κοπράνων).

Για να τεθεί η διάγνωση του συνδρόμου, τα παραπάνω κριτήρια θα πρέπει να ισχύουν όλα ταυτόχρονα. Παράλληλα, θα πρέπει να ισχύουν για τουλάχιστον 3 μήνες, ενώ η έναρξη των συμπτωμάτων θα πρέπει να έχει γίνει τουλάχιστον 6 μήνες πριν τεθεί η διάγνωση.

Το ιστορικό και η κλινική εξέταση θα πρέπει πάντα να συνοδεύονται και από πιο εξειδικευμένες εξετάσεις όπως:

1. Σιγμοειδοσκόπηση
2. Διορθικό υπερηχογράφημα
3. Μαγνητική τομογραφία του πυελικού εδάφους

Με τη διαδικασία αυτή, αποκλείονται άλλα αίτια που θα μπορούσαν αν προκαλούν τα ίδια συμπτώματα.

Σύνδρομο του Ανελκτήρα του Πρωκτού – Θεραπεία

Η θεραπεία του συνδρόμου του ανελκτήρα του πρωκτού περιλαμβάνει διάφορες τεχνικές και φάρμακα:

• Επανεκπαίδευση του πυελικού εδάφους μέσω Βιοανάδρασης (Biofeedback)
• Νευρομυϊκή ηλεκτροδιέγερση
• Θεραπευτικούς χειρισμούς των ανελκτήρων του πρωκτού (δακτυλικές μαλάξεις)
• Θερμά εδρόλουτρα (sitz baths)
• Χαλάρωση των μυών του πυελικού εδάφους
• Μυοχαλαρωτικά φάρμακα

Πρωκταλγία – Απροσδιόριστος Λειτουργικός Ορθοπρωκτικός Πόνος

Τα κριτήρια για τη διάγνωση του συνδρόμου αυτού είναι τα ίδια με αυτά του συνδρόμου του ανελκτήρα του πρωκτού.
Η διαφορά ανάμεσα στις δύο παθήσεις είναι ότι εδώ δεν υπάρχει ευαισθησία κατά την οπίσθια ώθηση του ηβοορθικού μυός στη δακτυλική εξέταση.

Η θεραπεία του συνδρόμου επιτυγχάνεται με βιοανάδραση και νευρομυϊκή ηλεκτροδιέγερση.