Η Εξωσωματική Μαγνητική Διέγερση (EMS) στην Αντιμετώπιση της Ακράτειας Κοπράνων

Η πύελος ή λεκάνη είναι μια οστέινη δομή στη βάση της σπονδυλικής στήλης, η οποία αποτελείται μπροστά και στα πλάγια από τα ανώνυμα οστά και πίσω από το ιερό οστό και τον κόκκυγα. Τα τρία αυτά οστά συνδέονται μεταξύ τους και σχηματίζουν την πυελική κοιλότητα. Μέσα στην πυελική κοιλότητα περιέχονται σύνδεσμοι, μύες, περιτονίες και σπλάγχνα. Η σημασία της είναι μεγάλη καθώς αφενός προστατεύει ζωτικής σημασίας όργανα, σπλάχνα (όπως ορθό, γεννητικά όργανα, ουρήθρα) και αφετέρου συμμετέχει στις σημαντικές λειτουργίες της στήριξης των ενδοκοιλιακών οργάνων, της ορθοπρωκτικής εγκράτειας, της κένωσης και της σεξουαλικής λειτουργίας. Σε ενδεχόμενη αδυναμία ή χαλάρωση των μυών και των συνδέσμων του πυελικού εδάφους, εντοπίζεται αδυναμία συγκράτησης των κοπράνων με αποτέλεσμα την ακράτεια.

Ακράτεια κοπράνων (Fecal Incontinence) λοιπόν, ορίζεται ως η μη ηθελημένη απώλεια εντερικού περιεχομένου (αερίων, υγρών ή στερεών κοπράνων) από τον ασθενή. Πρόκειται για μια κατάσταση  με δυσάρεστες συνέπειες για την ποιότητα ζωής των ατόμων. Η ακράτεια κοπράνων επηρεάζει άτομα όλων των ηλικιών. Ο συνολικός επιπολασμός της πάθησης σε ενήλικες υπολογίζεται ότι κυμαίνεται από 11% έως 15% και αυξάνεται καθώς αυξάνεται η ηλικία των ατόμων. Η πραγματική επιδημιολογία της ακράτειας κοπράνων φαίνεται να υποτιμάται καθώς οι ασθενείς τείνουν να αποφεύγουν να αναζητήσουν ιατρική φροντίδα λόγω σημαντικής αμηχανίας, και κοινωνικής απομόνωσης. Τα αρνητικά συναισθήματα οδηγούν πολύ συχνά τους ασθενείς σε αυτοπεριορισμό στο σπίτι, αποχή από τη σεξουαλική δραστηριότητα, συχνές απουσίες από την εργασία, αποφυγή κοινωνικών συναναστροφών, με αποτέλεσμα την ψυχική και κοινωνική απομόνωση. Λίγοι ασθενείς με ακράτεια κοπράνων καταφέρουν να υπερνικήσουν το αίσθημα ντροπής και αμηχανίας που τους διακατέχει και ζητούν την βοήθεια ενός ειδικού ιατρού ή ενός εξειδικευμένου φυσικοθεραπευτή. Ένα μεγάλο ποσοστό αυτών των ανθρώπων αντιμετωπίζει την ακράτεια κοπράνων προσωρινά, εύκολα και άμεσα με πάνες. Το πρόβλημα  ωστόσο παραμένει και κρίνεται σκόπιμη η αναζήτηση βοήθειας από έναν ειδικό που θα φέρει εις πέρας το πρόβλημα.

Η ακράτεια κοπράνων διακρίνεται σε 2 κατηγορίες, την μικρή (μερική ή ήπια) ή την μεγάλη (σοβαρή). Μικρή ακράτεια ορίζεται η απώλεια ελέγχου των αερίων με κάποια ρύπανση των εσωρούχων, ενώ ως μεγάλη η ανικανότητα ελέγχου κοπράνων φυσιολογικής σύστασης. Η διάγνωση των ασθενών με ακράτεια κοπράνων περιλαμβάνει το ιστορικό, την κλινική εξέταση και ειδικές εξετάσεις που πραγματοποιούνται από ένα εξειδικευμένο φυσικοθεραπευτή. Η θεραπεία στην πλειονότητα των περιπτώσεων που λαμβάνει ο ασθενής είναι συντηρητική με εξαίρεση κάποιες πολύ σοβαρές περιπτώσεις ακράτειας (π.χ. κάκωση των μυών του σφιγκτηριακού μηχανισμού όπως μετά από εργώδη τοκετό που διενεργήθηκε μεγάλη περινεοτομή) όπου λαμβάνει χώρα η χειρουργική αντιμετώπιση του προβλήματος. Στις μη επεμβατικές μεθόδους θεραπείας της ακράτειας κοπράνων, ο ασθενής σε συνεργασία με τον ιατρό και το φυσικοθεραπευτή του μπορεί να διαλέξει μεταξύ ενός μεγάλου φάσματος επιλογών. Η συντηρητική θεραπεία περιλαμβάνει τη διαιτολογική-διατροφική αγωγή (αύξηση πρόληψης φυτικών ινών), τη φαρμακευτική αγωγή (χορήγηση αντιδιαρροϊκών φαρμάκων όπως η λοπεραμίδη), τις ασκήσεις ενδυνάμωσης του πυελικού εδάφους (ασκήσεις Kegel). Ενισχυτικές φυσιοθεραπευτικές τεχνικές για καλύτερη αποκατάσταση αποτελούν η ηλεκτρική διέγερση (EMS), η βιοανάδραση (Biofeedback) καθώς και η μαγνητική διέγερση (FMS) που στοχεύουν στην καλύτερη μυϊκή λειτουργία των μυών του πυελικού εδάφους.

Στις μη επεμβατικές μεθόδους θεραπείας της ακράτειας κοπράνων ανήκει και η μέθοδος της εξωσωματικής μαγνητικής διέγερσης (Extracorporeal Magnetic Stimulation, EMS). Ειδικότερα, η μέθοδος της εξωσωματικής μαγνητικής διέγερσης του πυελικού εδάφους, αποτελεί μία σχετικά νέα φυσικοθεραπευτική τεχνική για την αντιμετώπιση της ακράτειας των κοπράνων. Η μέθοδος ΕMS αποτελεί ουσιαστικά μία καινοτόμα εφαρμογή μίας κλασικής αρχής της φυσικής σύμφωνα με την οποία προκαλείται μία ροή ηλεκτρονίων εντός του υπό θεραπεία πεδίου από ένα μεταβαλλόμενο μαγνητικό πεδίο. Το μαγνητικό πεδίο που δημιουργείται έχει ως αποτέλεσμα την πρόκληση μικρής ροής ρεύματος στους ιστούς προκαλώντας τη σύσπαση των μυϊκών ινών της περιοχής και άρα τη σταδιακή ενδυνάμωσή τους. Ουσιαστικά, το αποτέλεσμα της της εξωσωματικής μαγνητικής διέγερσης είναι η αύξηση της δύναμης και της αντοχής των μυών του πυελικού εδάφους.

Το πλεονέκτημα της μεθόδου είναι το ότι είναι ανώδυνη, χωρίς να περνάει ηλεκτρικό ρεύμα από το σώμα του ασθενή όπως συμβαίνει στην ηλεκτρική διέγερση κατά την οποία απαιτείται σχετικά μεγάλης έντασης ηλεκτρικό ρεύμα λόγω της αντίστασης των ιστών της περιοχής και των περιβαλλόντων οστών. Σε κάθε συνεδρία θεραπείας αποκατάστασης του πυελικού εδάφους γίνεται ευαισθητοποίηση του ασθενούς στο πυελικό έδαφος, δείχνοντάς του εικόνες από τις διάφορες δομές που εμπλέκονται στην εγκράτεια για να βοηθήσουν τον ασθενή να δημιουργήσει μια σωστή εικόνα σχετικά με τους μυς που πρέπει να χρησιμοποιήσει. Η συσκευή που χρησιμοποιείται συνήθως είναι ένας μαγνητικός διεγέρτης τύπου πολυθρόνας όπου το μαγνητικό πηνίο βρίσκεται τοποθετημένο στο κάτω μέρος της καρέκλας. Η διέγερση παρέχεται από ηλεκτρομαγνητική γεννήτρια στο κάθισμα, η οποία ελέγχεται από εξωτερική μονάδα. Το μαγνητικό πεδίο μπορεί να τροποποιείται κάθε φορά από τον εξειδικευμένο φυσικοθεραπευτή ανάλογα με την περίπτωση και το πρόβλημα του κάθε ασθενή. Πρόκειται ουσιαστικά, για μια μορφή θεραπείας εξατομικευμένη για τον κάθε ασθενή.

Το πρωτόκολλο θεραπείας είναι έτσι διαμορφωμένο ώστε να αποφευχθεί η μυϊκή κόπωση των μυών του πυελικού εδάφους (Pelvic Floor Muscles). Το παλμικό μαγνητικό πεδίο που δημιουργείται από τη συσκευή προκαλεί συστολή των μυών του πυελικού εδάφους χωρίς την ανάγκη ηλεκτροδίου. Η θεραπεία με την μέθοδο της εξωσωματικής μαγνητικής διέγερσης, ενώ παράγει διαλείπουσες μυϊκές συσπάσεις, αυξάνει τη δύναμη και την αντοχή των μυών του πυελικού εδάφους. Επιπλέον, ο ασθενής μαθαίνει πώς να εκτελεί σωστά ασκήσεις που ενισχύουν τους μυς του πυελικού εδάφους.

Μελέτες εφαρμογής της μεθόδου  της εξωσωματικής μαγνητικής διέγερσης (FMS)

Πρόσφατα πραγματοποιήθηκε μια μελέτη  σε 30 ασθενείς (26 γυναίκες και 4 άνδρες) με ακράτεια κοπράνων, οι οποίοι ακολούθησαν συστηματικό πρόγραμμα αποκατάστασης με EMS (θεραπεία μία φορά την εβδομάδα για τέσσερις εβδομάδες). Μετά το πέρας της θεραπείας διαπιστώθηκε στατιστικά σημαντική βελτίωση στην γενική συμπτωματολογία της ακράτειας κοπράνων, αλλά και στην ενεργοποίηση των αγωνιστών και των ανταγωνιστών μυών της περιοχής και όλα αυτά με τρόπο ανώδυνο, μη επεμβατικό και χωρίς να χρειάζεται να ξεντυθεί ο ασθενής. Το τελικό συμπέρασμα των συγγραφέων ήταν ότι η μέθοδος της εξωσωματικής μαγνητικής διέγερσης αποτελεί μία αποτελεσματική θεραπεία για την ακράτεια των κοπράνων με σημαντική βελτίωση του επιπέδου ζωής των ασθενών απλά και ανώδυνα.

Συμπερασματικά, η μέθοδος της εξωσωματικής μαγνητικής διέγερσης (EMS) του πυελικού εδάφους είναι μια αποτελεσματική θεραπεία για την ακράτεια κοπράνων, προσφέροντας στους ασθενείς βελτιωμένη ποιότητα ζωής και μειωμένα επεισόδια ακράτειας, συγκρίσιμα με τη συμβατική ηλεκτροδιέγερση του πρωκτού. Η εξωσωματική μαγνητική διέγερση (FMS) είναι μια άνετη τεχνική καθώς αποφεύγει την αμηχανία του ασθενούς χωρίς να χρειάζεται να αφαιρέσει τα ρούχα του. Εξαλείφει τέλος, τη δυσφορία και την επεμβατικότητα που σχετίζονται με τον πρωκτικό καθετηριασμό.

Συγγραφή κειμένου:
Αντώνιος Αδρασκέλας
Φυσικοθεραπευτής