Αποκατάσταση Πυελικού Εδάφους στη Θεραπεία Γυναικών με Δυσπαρευνία

Η δυσπαρευνία, το σύμπτωμα της επώδυνης σεξουαλικής επαφής, είναι μια κοινή σεξουαλική δυσλειτουργία σε γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας. Συνήθως γίνεται λόγος για επίμονο ή επαναλαμβανόμενο πόνο ή δυσφορία που σχετίζεται με απόπειρα ή πλήρη κολπική διείσδυση. Η δυσπαρευνία υποταξινομείται σε διαταραχές πόνου στην περιοχή της πυέλου είτε σε  διαταραχές διείσδυσης στις οποίες μια γυναίκα βιώνει επαναλαμβανόμενο πόνο στα γεννητικά όργανα πριν, κατά τη διάρκεια ή μετά την κολπική διείσδυση. Στις ΗΠΑ, ο αναφερόμενος επιπολασμός της δυσπαρευνίας κυμαίνεται από 8% έως 21%. Ωστόσο, λόγω των πολιτισμικών διαφορών, ο επιπολασμός της δυσπαρευνίας είναι πολύ διαφορετικός στις μη αναπτυγμένες και αναπτυσσόμενες χώρες. Σε αυτές τις χώρες, οι περισσότερες γυναίκες με δυσπαρευνία βιώνουν πόνο κατά τη διάρκεια της σεξουαλικής επαφής στη διάρκεια της ζωής τους, αλλά δεν αναφέρουν τον πόνο τους ή δεν αναζητούν θεραπεία λόγω ντροπής ή άλλων πολιτισμικών παραγόντων.

Οι πιθανές αιτίες της δυσπαρευνίας είναι πολυπαραγοντικές, συμπεριλαμβανομένου του τραυματισμού του πυελικού εδάφους κατά τον τοκετό, της φλεγμονώδους νόσου της πυέλου, της λοίμωξης, της διάμεσης κυστίτιδας, των συμφύσεων, της σεξουαλικής βίας ή της σεξουαλικής κακοποίησης καθώς και των ψυχοκοινωνικών παραγόντων, όπως π.χ. κατάθλιψη, άγχος ή άλλες ψυχολογικές διαταραχές. Οι μυοσκελετικές δομές στην περιοχή του πυελικού εδάφους διαδραματίζουν σπουδαίο ρόλο στη δυσπαρευνία. Σύμφωνα με πολλές μελέτες, οι μύες του πυελικού εδάφους (Pelvic Floor Muscles – PFM) γίνονται αδύναμοι και υπερδραστήριοι ταυτόχρονα στη δυσπαρευνία.

Λόγω της πολυπαραγοντικής αιτιολογίας της, απαιτείται μια πολυεπιστημονική προσέγγιση για τη θεραπεία της δυσπαρευνίας. Η αποκατάσταση του πυελικού εδάφους είναι ένα σημαντικό μέρος αυτής της διεπιστημονικής θεραπευτικής προσέγγισης. Ένας εξειδικευμένος φυσιοθεραπευτής στην αποκατάσταση του πυελικού εδάφους χρησιμοποιεί διαφορετικές δια χειρός τεχνικές όπως μυοπεριτονιακή απελευθέρωση, τεχνικές ενδοκολπικού μασάζ αλλά και άλλες τεχνικές όπως ασκήσεις Kegel , βιοανάδραση (Biofeedback), ηλεκτρική διέγερση (ES) καθώς και εξωσωματική μαγνητική διέγερση (EMS). Η  φυσικοθεραπεία του πυελικού εδάφους συμπεριλαμβανομένων των δια χειρός τεχνικών μπορεί να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στη θεραπεία της δυσπαρευνίας. Οι τεχνικές που πραγματοποιούνται δια χειρός από ένα εξειδικευμένο φυσικοθεραπευτή αυξάνουν την επίγνωση των γυναικών  για τους μυς του πυελικού τους εδάφους, μπορεί να απελευθερώσουν σημεία ενεργοποίησης και ευαισθησίας (Trigger Points), καθώς και να ομαλοποιήσουν την υπερδραστηριότητα και να αυξήσουν τη δύναμη των μυών του πυελικού εδάφους. Οι στόχοι αυτοί επιτυγχάνονται με την χρήση των  ασκήσεων Kegel με ή χωρίς βιοανάδραση, τεχνικές μυοπεριτονιακής απελευθέρωσης, ενδοκολπικά μασάζ καθώς και με ηλεκτρομαγνητικούς θεραπευτικούς χειρισμούς.

Η καθοδήγηση μιας γυναίκας σχετικά με την ανατομία και τη λειτουργία των μυών του πυελικού εδάφους  και η εκπαίδευσή της για το πώς  μπορεί να ελέγχει τη δραστηριότητα αυτών των μυών είναι πολύ σημαντικό μέρος της θεραπείας. Με αυτόν τον τρόπο, μπορεί να χαλαρώσει τους μύες του πυελικού εδάφους της όταν θέλει και να τους συσπά όταν χρειάζεται. Ακόμα, η χρήση της τεχνικής της βιοανάδρασης συμβάλλει ανάπτυξη και την αύξηση της ευαισθητοποίησης του ασθενούς καθώς αποτελεί  μια σημαντική  υποστήριξη για το πώς μπορεί ο ασθενής να πραγματοποιήσει τη φυσιολογική δραστηριότητα των μυών του πυελικού εδάφους. Η τεχνική της βιοανάδρασης είναι ένας αποτελεσματικός τρόπος για την επίτευξη αυτού του στόχου, διότι με αυτόν τον τρόπο ο εξειδικευμένος φυσιοθεραπευτής καθοδηγεί και εκπαιδεύει τον ασθενή να απομονώνει  και να αισθανθεί τους μύες του πυελικού εδάφους. Ακόμα, οι τεχνικές μυοπεριτονιακής απελευθέρωσης και το ενδοκολπικό μασάζ μπορεί να είναι χρήσιμες στη βελτίωση της αγγείωσης και στην απελευθέρωση των μυϊκών σημείων ενεργοποίησης πόνου στο πυελικό έδαφος και, ως εκ τούτου, μπορεί να είναι αποτελεσματικές στη θεραπεία του πόνου και της σεξουαλικής δυσλειτουργίας.

Σε μια πρόσφατη μελέτη  64 γυναίκες με δυσπαρευνία τυχαιοποιήθηκαν σε δύο ομάδες. Η πειραματική ομάδα που αποτελούνταν από 32 γυναίκες έλαβε ηλεκτροθεραπεία, χειροπρακτική θεραπεία καθώς και ασκήσεις ενδυνάμωσης των μυών του πυελικού εδάφους ενώ η ομάδα ελέγχου η οποία αποτελούνταν επίσης από 32 γυναίκες  δεν έλαβε θεραπεία. Οι αξιολογήσεις της δύναμης και της αντοχής των μυών του πυελικού εδάφους, της σεξουαλικής λειτουργίας και του πόνου έγιναν απευθείας πριν και μετά από 3 μήνες θεραπείας και κατά την παρακολούθηση 3 μηνών. Οι αλλαγές μεταξύ των ομάδων έδειξαν σημαντική βελτίωση στην πειραματική ομάδα σε σύγκριση με την ομάδα ελέγχου. Η μέση διαφορά στη δύναμη των μυών του πυελικού εδάφους (σύμφωνα με την κλίμακα 0-5 της Οξφόρδης) μεταξύ των ομάδων ήταν 2,01 και η μέση διαφορά αντοχής ήταν 6,26 δευτερόλεπτα. Ακόμα, η μέση διαφορά στη βαθμολογία του Δείκτη Σεξουαλικής Λειτουργίας Γυναικών (η βαθμολογία κυμαίνεται από 2 έως 95) ήταν 51,05 και η μέση διαφορά στη βαθμολογία VAS ήταν 7,32. Έτσι σύμφωνα με τα αποτελέσματα, η αποκατάσταση του πυελικού εδάφους είναι φανερό ότι αποτελεί ένα σημαντικό μέρος μιας πολυεπιστημονικής θεραπευτικής προσέγγισης για τη δυσπαρευνία.

Ένας εξειδικευμένος φυσιοθεραπευτής  μπορεί να συμβάλει  σημαντικά στη θεραπεία των σημείων και συμπτωμάτων της δυσπαρευνίας. Μετά από μια ολοκληρωμένη αξιολόγηση, μια θεραπεία, η οποία περιλαμβάνει την τεχνική της βιοανάδρασης, των δια χειρός τεχνικών, ασκήσεις Kegel , ηλεκτρική διέγερση  καθώς και εξωσωματική μαγνητική διέγερση, θα μπορούσε να είναι αποτελέσει χρήσιμο εργαλείο  στα χέρια ενός εξειδικευμένου φυσικοθεραπευτή για τη διαχείριση του πόνου και των συμπτωμάτων της δυσπαρευνίας. Οι φυσικοθεραπευτές παρέχουν ακόμα  ανατομικές πληροφορίες για το πυελικό έδαφος και διδάσκουν την ασθενή πώς να ελέγχει τον τόνο του πυελικού εδάφους χρησιμοποιώντας καθρέφτη, ψηφιακή κολπική ψηλάφηση ή βιοανάδραση. Εάν ο φυσικοθεραπευτής διαπιστώσει ότι υπάρχουν ευαίσθητα ή ενεργητικά σημεία στο πυελικό έδαφος, ελάχιστα επεμβατικές μέθοδοι όπως η μυοπεριτονιακή απελευθέρωση και οι μέθοδοι ηλεκτροθεραπείας για την ανακούφιση του πόνου μπορούν να βοηθήσουν στη διαχείριση του πόνου.

Οι περισσότεροι ασθενείς με δυσπαρευνία εμφανίζουν  υπερδραστηριότητα στους μυς του πυελικού εδάφους και ταυτόχρονα αδύναμους μύες. Ένα εξατομικευμένο πρόγραμμα αποκατάστασης των μυών του πυελικού εδάφους συμβάλλει στην ενίσχυση του πυελικού εδάφους και ταυτόχρονα στη μείωση του τόνου ηρεμίας των συγκεκριμένων μυών.

Συμπερασματικά, η δυσπαρευνία επηρεάζει ένα μεγάλο ποσοστό των  γυναικών σε κάποια στιγμή στη ζωή τους, με τις περισσότερες γυναίκες έχουν σχετιστεί με βλάβες που εντοπίζονται στην περιοχή του πυελικού εδάφους. Με την σωστή καθοδήγηση ενός εξειδικευμένου φυσικοθεραπευτή χρησιμοποιώντας δια χειρός τεχνικές καθώς και άλλες σύγχρονες τεχνικές με ειδικό εξοπλισμό αποκατάστασης , οι γυναίκες που πάσχουν από δυσπαρευνία μπορούν να επανεκπαιδεύσουν τους συγκεκριμένους μύες και να βοηθήσουν έτσι στη θεραπεία της πάθησης μειώνοντας τα συμπτώματα πόνου βελτιώνοντας ταυτόχρονα την σεξουαλική τους λειτουργία. Η φυσικοθεραπεία του πυελικού εδάφους αποτελεί θεραπεία πρώτης γραμμής για την αντιμετώπιση της συγκεκριμένης πάθησης.

Συγγραφή κειμένου:
Αντώνιος Αδρασκέλας
Φυσικοθεραπευτής