Ακράτεια Ούρων

Η ακράτεια ούρων είναι ένα κοινό πρόβλημα που επηρεάζει πολλούς ανθρώπους. Σύμφωνα με την Αμερικανική Ουρολογική Εταιρεία, το ένα τέταρτο έως το ένα τρίτο των ανδρών και γυναικών στις Ηνωμένες Πολιτείες εμφανίζουν ακράτεια ούρων κάποια στιγμή στη ζωή τους. Η ακράτεια ούρων είναι πιο συχνή στις γυναίκες παρά στους άνδρες. Εκτιμάται ότι το 30% των γυναικών ηλικίας 30-60 ετών υποφέρουν από αυτό, σε σύγκριση με το 1,5-5% των ανδρών.

Τι είναι η ακράτεια ούρων;

Ακράτεια ούρων ορίζεται οποιαδήποτε μη ηθελημένη ακούσια απώλεια ούρων. Μπορεί να οφείλεται σε παράγοντες αύξησης της ενδοκοιλιακής πίεσης, όπως ο βήχας, το γέλιο και η άρση βάρους. Μπορεί ακόμα να συμβεί και κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης ή και μετά από αυτήν, καθώς και σε άτομα με αυξημένο σωματικό βάρος. Ο επιπολασμός της ακράτειας ούρων αυξάνεται με την ηλικία.

Ποιοι είναι οι τύποι ακράτειας ούρων;

Η ακράτεια ούρων χωρίζεται σε τρεις γενικούς τύπους. Ειδικότερα χωρίζεται στην:

• Ακράτεια από προσπάθεια: Η ακράτεια από προσπάθεια προκαλείται από ορισμένους τύπους σωματικής δραστηριότητας όπως για παράδειγμα ύστερα από βήχα, φτέρνισμα, γέλιο και άρση βάρους. Οι δραστηριότητες αυτές αυξάνουν την ενδοκοιλιακή πίεση και έτσι σε περιπτώσεις αδύναμου πυελικού εδάφους, ο σφιγκτηριακός μηχανισμός της ούρησης κρίνεται ανεπαρκής και έτσι εμφανίζεται απώλεια ούρων.
• Επιτακτική ακράτεια: Η επιτακτική ακράτεια ούρων εμφανίζεται όταν χάνεται ο έλεγχος της ουροδόχου κύστης συνοδευόμενος από μια ξαφνική και έντονη επιθυμία για ούρηση.
• Ακράτεια από υπερπλήρωση: Η ακράτεια από υπερπλήρωση μπορεί να συμβεί εάν δεν αδειάζει εντελώς η ουροδόχος κύστη κατά την ούρηση. Αργότερα, μερικά από τα υπολειπόμενα ούρα μπορεί να διαρρεύσουν από την ουροδόχο κύστη χωρίς την θέληση του ατόμου.
• Μεικτή ακράτεια: Η μεικτή ακράτεια αποτελεί ένα συνδυασμό της επιτακτικής ακράτειας και της ακράτειας από προσπάθεια.

Ποια είναι τα συμπτώματα;

Η ακράτεια ούρων μπορεί να λάβει ποικίλες μορφές ως προς τη συμπτωματολογία της, οι οποίες εξαρτώνται από τη βαρύτητα της πάθησης. Παρόλα αυτά πολύ συχνά είναι τα παρακάτω συμπτώματα:

• Τα κοινά σημεία και συμπτώματα της ακράτειας ούρων περιλαμβάνουν:
• Διαφυγή ούρων κατά το βήχα, το φτέρνισμα, το γέλιο ή την άσκηση
• Αίσθηση ξαφνικής, ανεξέλεγκτης παρόρμησης για ούρηση
• Συχνουρία
• Ξύπνημα πολλές φορές τη νύχτα για ούρηση
• Ούρηση κατά τον ύπνο

Ποια είναι τα αίτια της ακράτειας ούρων;

• Εγκυμοσύνη και τοκετός: Κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, η μήτρα πιέζει την κύστη και μπορεί να προκαλέσει ακράτεια. Ο κολπικός τοκετός μπορεί επίσης να τεντώσει και να αποδυναμώσει τους μύες που υποστηρίζουν τον έλεγχο της ουροδόχου κύστης.
• Εμμηνόπαυση: Καθώς τα επίπεδα οιστρογόνων μειώνονται κατά την εμμηνόπαυση, ο κολπικός ιστός γίνεται πιο λεπτός. Οι ειδικοί πιστεύουν ότι αυτό συμβαίνει και στους ιστούς της ουρήθρας που μεταφέρει τα ούρα από την ουροδόχο κύστη στο εξωτερικό του σώματος.
• Λοιμώξεις του ουροποιητικού συστήματος: Οι ουρολοιμώξεις μπορεί να προκαλέσουν προσωρινή ακράτεια.
• Φάρμακα: Ορισμένα φάρμακα, συμπεριλαμβανομένων των διουρητικών μπορεί να προκαλέσουν ακράτεια κύστης.
• Νευρική βλάβη: Οποιαδήποτε ασθένεια ή τραυματισμός που επηρεάζει τα νεύρα που ελέγχουν την ουροδόχο κύστη μπορεί να προκαλέσει ακράτεια.
• Όγκοι του ουροποιητικού συστήματος
• Δυσκοιλιότητα: Η δυσκοιλιότητα μπορεί να οδηγήσει σε ενσφηνωμένα κόπρανα, τα οποία ασκούν μεγαλύτερη πίεση στην ουροδόχο κύστη.
• Παρενέργειες της υστερεκτομής (χειρουργική αφαίρεση της μήτρας).
• Η υπερβολική κατανάλωση διουρητικών: Η καφεΐνη (π.χ. από καφέ, τσάι, αναψυκτικά και ενεργειακά ποτά), η βιταμίνη C και η σοκολάτα μπορούν όλα να διεγείρουν την παραγωγή ούρων, προκαλώντας ή επιδεινώνοντας τα συμπτώματα της ακράτειας ούρων.

Ποιοι είναι οι παράγοντες κινδύνου;

Οι διαταραχές του ουροποιητικού συστήματος όπως η ακράτεια ούρων έχουν διάφορους παράγοντες κινδύνου, οι οποίοι ποικίλλουν ανάλογα με τη συγκεκριμένη πάθηση. Οι κοινοί παράγοντες κινδύνου περιλαμβάνουν:

• Φύλο: Οι γυναίκες είναι πιο πιθανό να εμφανίσουν ακράτεια ούρων από προσπάθεια λόγω της δομής του ουροποιητικού συστήματος και των αναπαραγωγικών οργάνων.
• Ηλικία: Η εμμηνόπαυση και η γήρανση μπορούν να αλλάξουν τη δύναμη των μυών και να μειώσουν την χωρητικότητα της κύστης , αυξάνοντας την πιθανότητα ακράτειας.
• Σωματικό βάρος: Το υπερβολικό βάρος αυξάνει την πίεση στην ουροδόχο κύστη.
• Κάπνισμα: Το κάπνισμα αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης πολλών ιατρικών καταστάσεων, συμπεριλαμβανομένης και της ακράτειας ούρων.

Ποια είναι η πρόληψη της ακράτειας ούρων;

Μπορεί να μην γίνεται να αποτραπούν ορισμένοι τύποι ακράτειας ούρων, καθώς η κατάσταση προκαλείται συχνά από κάτι άλλο, όπως η εγκυμοσύνη. Αντίθετα, μπορεί να μειωθεί ο κίνδυνος ακράτειας των ούρων αποφεύγοντας τις λοιμώξεις του ουροποιητικού συστήματος, μαθαίνοντας και αποφεύγοντας κοινές αιτίες ακράτειας. Ειδικότερα στην πρόληψη της ακράτειας συμβάλλουν:

• H διατήρηση υγιούς σωματικού βάρους
• Οι ασκήσεις Kegel και άλλες ασκήσεις για την ενίσχυση των μυών της ουροδόχου κύστης και του πυελικού εδάφους
• Η αποφυγή τροφών και ποτών που προκαλούν ακράτεια ούρων, όπως ποτά με καφεΐνη, σοκολάτα, πικάντικα τρόφιμα και όξινα τρόφιμα
• Η διακοπή του καπνίσματος
• Η τακτική ιατρική παρακολούθηση
• Η αναζήτηση θεραπείας για λοιμώξεις του ουροποιητικού συστήματος, δυσκοιλιότητα και άλλες καταστάσεις που μπορεί να προκαλέσουν ακράτεια ούρων

Τι περιλαμβάνει η φυσικοθεραπευτική προσέγγιση της ακράτειας ούρων;

Η επανεκπαίδευση των μυών του πυελικού εδάφους (Pelvic Floor Muscle Training – PFMT) περιγράφηκε για πρώτη φορά το 1936 ως προληπτική και θεραπευτική επιλογή για την ακράτεια ούρων και την ακράτεια κοπράνων. Έγιναν δημοφιλείς από τη δεκαετία του ’50 με τις μελέτες του Αμερικάνου γυναικολόγου Kegel και είναι γνωστές ως ασκήσεις Kegel (Kegel exercises). Η φυσικοθεραπεία πυελικού εδάφους αποτελεί θεραπεία πρώτης γραμμής σε άτομα με ακράτεια ούρων από προσπάθεια. Ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα φυσικοθεραπείας περιλαμβάνει ασκήσεις επανεκπαίδευσης των μυών του πυελικού εδάφους οι οποίες μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε συνδυασμό με βιοανάδραση (Biofeeback), ηλεκτροθεραπεία και μαγνητική διέγερση για τη βελτίωση του θεραπευτικού αποτελέσματος. Συνολικά μπορεί να αναφερθεί ότι η φυσικοθεραπεία του πυελικού εδάφους συμβάλλει καθοριστικά στη θεραπεία της ακράτειας ούρων με πολύ καλά αποτελέσματα.

Τι περιλαμβάνει η χειρουργική αντιμετώπιση;

Όταν αποτύχει η συντηρητική αντιμετώπιση, καθώς και στις περιπτώσεις σοβαρής ακράτειας, τότε λαμβάνει χώρα η χειρουργική αντιμετώπιση του προβλήματος. Θεραπεία εκλογής για την αντιμετώπιση της ακράτειας από προσπάθεια θεωρείται, σήμερα, η τοποθέτηση κάτω από την ουρήθρα κολπικής ταινίας χωρίς τάση. Η ταινία αυτή μπορεί να είναι φτιαγμένη από φυσικό ή τεχνητό υλικό. Στο 80-90% των περιπτώσεων, θεραπεύεται η ακράτεια. Πιθανές παρενέργειες περιλαμβάνουν την υποτροπή και αλλαγές στην ούρηση. Ακόμα, η τοποθέτηση ταινίας κάτω από την ουρήθρα χρησιμοποιείται τα τελευταία χρόνια και στην αντρική ακράτεια κατά την προσπάθεια, κυρίως ύστερα από προστατεκτομή. Τέλος, σε περιπτώσεις σοβαρής βλάβης του σφιγκτήρα, η πιο αποτελεσματική λύση είναι η τοποθέτηση τεχνητού σφιγκτήρα. Ο τεχνητός σφιγκτήρας συνήθως χρησιμοποιείται σε άντρες με ακράτεια ύστερα από επέμβαση στον προστάτη.

Τι περιλαμβάνει η φαρμακευτική αντιμετώπιση;

Η αντιμετώπιση της ακράτειας από έπειξη είναι φαρμακευτική. Στις μέρες μας υπάρχουν ειδικά φάρμακα που σταματούν τις ακούσιες συσπάσεις της κύστης. Τα φάρμακα αυτά ονομάζονται αντιχολινεργικά.

Τι είναι ο νευροερεθισμός;

Ο νευροερεθισμός τροποποιεί τη λειτουργία των νεύρων της κύστης, με τη διοχέτευση ρεύματος στη σπονδυλική στήλη από μία μπαταρία που εμφυτεύεται στον γλουτό. Η θεραπεία είναι ιδιαίτερα αποτελεσματική σε ποσοστό 70% των ασθενών.

Συμπερασματικά, η ακράτεια ούρων επηρεάζει ένα μεγάλο ποσοστό ατόμων. Με τη σωστή καθοδήγηση ενός εξειδικευμένου φυσικοθεραπευτή χρησιμοποιώντας ασκήσεις Kegel σε συνδυασμό με βιοανάδραση (biofeeback), ηλεκτροθεραπεία και μαγνητική διέγερση μπορούν να μειωθούν τα συμπτώματα της ακράτειας ούρων. Οι βαριές μορφές της πάθησης θεραπεύονται χειρουργικά από εξειδικευμένο ουρολόγο.

Συγγραφή κειμένου:
Αντώνιος Αδρασκέλας
Φυσικοθεραπευτής