Πυελικό έδαφος και εγκυμοσύνη

Το πυελικό έδαφος αποτελείται από μύες και ομάδες μυών που εκτείνονται σαν υποστηρικτική αιώρα από το ηβικό οστό (μπροστά) μέχρι το κάτω άκρο της σπονδυλικής στήλης (πίσω). Εάν οι μύες του πυελικού εδάφους εξασθενήσουν παρουσιάζεται ακούσια απώλεια ούρων μετά από απότομη αύξηση της ενδοκοιλιακής πίεσης, ύστερα από βήχα, φτάρνισμα ή άσκηση. Η κατάσταση αυτή είναι γνωστή ως ακράτεια από προσπάθεια, παρουσιάζεται πολύ συχνά κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και μπορεί να συνεχιστεί και μετά από αυτήν.

Η συστηματική και εξατομικευμένη προπόνηση των μυών του πυελικού εδάφους θα βοηθήσει το σώμα της γυναίκας να κάνει τις απαραίτητες προσαρμογές ώστε να εναρμονίσει τις αλλαγές που επέρχονται από το αυξανόμενο σωματικό βάρος του μωρού. Οι υγιείς μύες πριν γεννηθεί το μωρό θα επανέλθουν πιο εύκολα μετά τη γέννηση, μειώνοντας έτσι την πιθανότητα εμφάνισης ακράτειας από προσπάθεια μετά την εγκυμοσύνη. Όλες οι έγκυες γυναίκες πρέπει να κάνουν ασκήσεις πυελικού εδάφους, ακόμα κι αν είναι νεαρές σε ηλικία και δεν πάσχουν από ακράτεια προσπαθείας.

Τι μπορεί να προκαλέσει εξασθενημένους μύες στην περιοχή του πυελικού εδάφους;

Παράγοντες όπως η εγκυμοσύνη και ο τοκετός διατείνουν τους μύες του πυελικού εδάφους (δηλαδή τους μύες που κρατούν την ουροδόχο κύστη κλειστή). Οι εξασθενημένοι μύες του πυελικού εδάφους δεν μπορούν να εμποδίσουν την ακούσια διαφυγή ούρων από την ουροδόχο κύστη. Αυτή η απώλεια ούρων συμβαίνει κυρίως κατά την διάρκεια του βήχα, του φτερνίσματος και της σωματικής άσκησης. Σε αυτές τις καταστάσεις παρατηρείται συχνά η ανάγκη για επιτακτική ούρηση.

Πώς καταλαβαίνετε εάν έχετε προβλήματα με το πυελικό σας έδαφος;

Οι ακούσια διαφυγή ούρων είναι ένα από τα κύρια συμπτώματα του δυσλειτουργικού πυελικού εδάφους. Άλλα συμπτώματα αυτής της κατάστασης περιλαμβάνουν:

• Διαφυγή ούρων κατά τον βήχα, το γέλιο ή το φτέρνισμα
• Επιτακτική ανάγκη για ούρηση
• Ατελής κένωση της ουροδόχου κύστης ή του εντέρου
• Πρόπτωση πυελικών οργάνων, που συνοδεύεται από μια διόγκωση στον κόλπο ή ένα αίσθημα βάρους ή δυσφορίας στο περίνεο, στον κόλπο ή στον πρωκτό
• Πόνος στην περιοχή της πυέλου ή πόνος κατά τη σεξουαλική επαφή

Μπορείτε να κάνετε φυσικοθεραπεία πυελικού εδάφους ενώ είστε έγκυος;

Η φυσικοθεραπεία του πυελικού εδάφους κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης μπορεί να συμβάλει στην προετοιμασία της εγκύου για τον τοκετό. Μάλιστα σύμφωνα με πολλές μελέτες συστήνεται να ξεκινάει μεταξύ του δεύτερου και του τρίτου τριμήνου της κύησης. Η φυσικοθεραπεία του πυελικού εδάφους συμβάλλει στην διατήρηση της ελαστικότητας των μυών για τον τοκετό.

Ακόμα, πολύ συχνά λειτουργεί ως προληπτικό μέτρο κατά των παθήσεων της περιοχής. Η ακράτεια είναι συχνή κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης ωστόσο εάν υπάρχει συνεχώς, τότε ίσως υπάρχει πρόβλημα με την ακεραιότητα των μυών. Σε αυτές τις περιπτώσεις οι μύες δεν είναι αρκετά δυνατοί για να συγκρατήσουν και να ελέγξουν την κύστη, μια κατάσταση αρκετά συνηθισμένη κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης. Μετά τη γέννηση, η φυσικοθεραπεία πυελικού εδάφους μπορεί να ξεκινήσει ξανά περίπου 4-6 εβδομάδες μετά τον τοκετό.

Τι γίνεται στις γυναίκες που γεννούν με κολπικό τοκετό ή καισαρική τομή; Μπορούν να επωφεληθούν από τη φυσικοθεραπεία του πυελικού εδάφους;

Σκόπιμη κρίνεται σύμφωνα με πολλές μελέτες η επίσκεψη σε ένα εξειδικευμένο φυσικοθεραπευτή ύστερα από κολπικό τοκετό. Ειδικότερα, η παραμονή ενός μωρού για εννέα μήνες μέσα στην κοιλιακή χώρα της γυναίκας καθώς και ο κολπικός τοκετός πολύ συχνά επηρεάζει το πυελικό έδαφος.

Η καισαρική τομή μπορεί επίσης πιο σπάνια να προκαλέσει διάφορα προβλήματα στην περιοχή του πυελικού εδάφους. Η καισαρική τομή γίνεται στην κοιλιακή χώρα επηρεάζοντας έτσι τους μυς της συγκεκριμένης περιοχής. Καθώς οι μύες επουλώνονται και οι ιστοί συνδέονται μεταξύ τους μπορούν να προκαλέσουν πόνο και δυσφορία, ενώ σε πολλές περιπτώσεις και μειωμένη ελαστικότητα. Ένας εξειδικευμένος στην αντιμετώπιση των δυσλειτουργιών στην περιοχή του πυελικού εδάφους φυσικοθεραπευτής μπορεί να αξιολογήσει την ουλή της καισαρικής τομής και να αντιμετωπίσει τα συμπτώματα με μια πληθώρα τεχνικών.

Ποιο είναι το πρόγραμμα αποκατάστασης στην περίπτωση της ακράτειας από προσπάθεια μετά την γέννα;

Το πρόγραμμα αποκατάστασης στην συγκεκριμένη περίπτωση περιλαμβάνει και τους τέσσερις πυλώνες της φυσικοθεραπείας του πυελικού εδάφους (εξωσωματική μαγνητική διέγερση, ηλεκτροθεραπεία, βιοανάδραση και ασκήσεις Kegel). Στην αρχή πραγματοποιείται μια ενδελεχής και λεπτομερειακή λήψη ιστορικού και μια εκτενής φυσική εξέταση της γυναίκας. Στην συνέχεια ο εξειδικευμένος φυσικοθεραπευτής σχεδιάζει και οργανώνει το εξατομικευμένο για κάθε ασθενή πλάνο αποκατάστασης, αποσκοπώντας στα βέλτιστα θεραπευτικά οφέλη.

Ειδικότερα εφαρμόζονται:
• Επανεκπαίδευση των μυών του πυελικού εδάφους (ασκήσεις Kegel). Πρόκειται για ένα προοδευτικό πρόγραμμα ασκήσεων και εκπαίδευσης το οποίο βασίζεται στην αρχή της προπόνησης των μυών και έχει ως στόχο την επαναφορά της μυϊκής ισχύος, του χρονισμού και του συντονισμού των συσπάσεων των μυών του πυελικού εδάφους. Οι ασκήσεις πραγματοποιούνται στοχευμένα σε συγκεκριμένους μυς και περιλαμβάνουν εκούσιες συσπάσεις και χαλαρώσεις των συγκεκριμένων μυών, με τρόπο ώστε να είναι δυνατή η ενεργοποίηση όσο το δυνατόν περισσότερων κινητικών μονάδων, έτσι ώστε οι συγκεκριμένοι μύες να μπορούν να είναι λειτουργικοί ξανά. Κρίσιμη κρίνεται η γνώση των διαφόρων μυών και ομάδων μυών στην περιοχή της πυέλου προκειμένου να αποφευχθούν οι ταυτόχρονες συσπάσεις των περιβαλλόντων της περιοχής μυών (κοιλιακοί, γλουτιαίοι, ραχιαίου, μηριαίοι) και να ενεργοποιηθούν μόνο οι μύες στην περιοχή του πυελικού εδάφους. Σε πολλές περιπτώσεις, εφόσον ο ασθενής μπορέσει να κινητοποιήσει άμεσα τους συγκεκριμένους μύες, παρατηρείται άμεση βελτίωση των συμπτωμάτων του. Οι ασκήσεις αυτές πραγματοποιούνται από μια ποικιλία προοδευτικών θέσεων.
• Η μέθοδος του ηλεκτρικού ερεθισμού. Με την χρήση της ηλεκτρικής διέγερσης προωθείται η παθητική διέγερση των μυών του πυελικού εδάφους και των παρακείμενων νευρικών δομών με σκοπό την επανεκπαίδευση των αδύναμων και με πτωχή λειτουργικότητα μυών του πυελικού εδάφους διαμέσου της αύξησης της ευαισθητοποίησης και της μεμονωμένης σύσπασης των υπό διέγερση δομών. Η ηλεκτρική διέγερση χρησιμοποιείται συχνά σε συνδυασμό με τις ασκήσεις επανεκπαίδευσης των μυών του πυελικού εδάφους και την βιοανάδραση με σκοπό το καλύτερο δυνατό θεραπευτικό αποτέλεσμα για την γυναίκα.
• Η μέθοδος της βιοανάδρασης. Πρόκειται για μία φυσικοθεραπευτική τεχνική η οποία παρέχει την δυνατότητα πληροφόρησης σχετικά με την ικανότητα, την ένταση και την ποιότητα της σύσπασης και της χαλάρωσης των μυών του πυελικού εδάφους. Πιο συγκεκριμένα, τα ηλεκτρικά και βιολογικά σήματα ενισχύονται και στην συνέχεια παρακολουθούνται προκειμένου να δοθεί οπτικοακουστική ανατροφοδότηση στον ασθενή. Βασικός της στόχος είναι ο εκούσιος έλεγχος φυσιολογικών διεργασιών οι οποίες κανονικά βρίσκονται υπό ακούσιο έλεγχο. Η μέθοδος της βιοανάδρασης έχει χρησιμοποιηθεί με θετικά αποτελέσματα σε μία πληθώρα παθήσεων στην περιοχή του πυελικού εδάφους.
• Η μέθοδος της εξωσωματικής μαγνητικής διέγερσης. Η μέθοδος της εξωσωματικής μαγνητικής διέγερσης του πυελικού εδάφους, αποτελεί μία καινοτόμα φυσικοθεραπευτική τεχνική η οποία έχει προστεθεί στην φαρέτρα των φυσικοθεραπευτών για την αντιμετώπιση πολλών δυσλειτουργιών του πυελικού εδάφους. Το κύριο πλεονέκτημα της μεθόδου είναι το ότι είναι ανώδυνη, χωρίς να περνάει ηλεκτρικό ρεύμα από το σώμα του ασθενή όπως συμβαίνει στην ηλεκτρική διέγερση κατά την οποία απαιτείται σχετικά μεγάλης έντασης ηλεκτρικό ρεύμα λόγω της αντίστασης των ιστών της περιοχής και των περιβαλλόντων οστών.

Στην Κλινική Laser Surgery λειτουργεί εξειδικευμένο τμήμα φυσικοθεραπείας πυελικού εδάφους το οποίο εφαρμόζει τις πιο σύγχρονες φυσικοθεραπευτικές τεχνικές όπως η ηλεκτροθεραπεία, η βιοανάδραση (biofeedback), η εξωσωματική μαγνητική διέγερση και οι ασκήσεις Kegel. Η Κλινική Laser Surgery βρίσκεται στην Αθήνα και είναι εύκολα προσβάσιμη με όλα τα μέσα.

Συγγραφή κειμένου:
Αντώνιος Αδρασκέλας
Φυσικοθεραπευτής