Ακράτεια κοπράνων, ακράτεια ούρων και χρόνιος πυελικός πόνος; Όχι πια!

Η φυσικοθεραπεία πυελικού εδάφους αποτελεί θεραπεία πρώτης γραμμής για μια πληθώρα παθήσεων του πυελικού εδάφους συμπεριλαμβανομένης της ακράτειας κοπράνων, του χρόνιου πυελικού πόνου και της ακράτειας ούρων. Στόχος της φυσικοθεραπείας πυελικού εδάφους δεν είναι μόνο η ενδυνάμωση των εκάστοτε μυών αλλά και η ενίσχυση του συντονισμού, της χαλάρωσης και της αντοχής τους. Η αποτελεσματικότητά της αποδεικνύεται διαρκώς με νέες ερευνητικές μελέτες και τα αποτελέσματά της φαίνονται να είναι κυρίως βραχυπρόθεσμα.

Πρόκειται για μια αναίμακτη και ελάχιστα επεμβατική μέθοδο που σπανίως προκαλεί επιπλοκές, ενώ συγχρόνως είναι δυνατόν να πραγματοποιούνται και αρκετές άλλες θεραπευτικές παρεμβάσεις. Στην πλειοψηφία των περιπτώσεων γίνεται προσπάθεια αντιμετώπισης της εκάστοτε πάθησης με φυσικοθεραπεία πυελικού εδάφους πριν από την πραγματοποίηση κάποιας χειρουργικής επέμβασης.

Η εξειδικευμένη φυσικοθεραπεία πυελικού εδάφους περιλαμβάνει μια πληθώρα θεραπευτικών πυλώνων. Ειδικότερα, περιλαμβάνει τις ασκήσεις επανεκπαίδευσης του πυελικού εδάφους (ασκήσεις Kegel), την βιοανάδραση (biofeedback), την ηλεκτρική διέγερση, αλλά και μια ιδιαίτερα σύγχρονη μέθοδο, την εξωσωματική μαγνητική διέγερση.

Οι ασθενείς με δυσλειτουργία στην περιοχή του πυελικού εδάφους βιώνουν μια πολύ ενοχλητική κατάσταση και για τον λόγο αυτό πρέπει να αντιμετωπίζεται με ιδιαίτερη προσοχή. Για αυτό, πριν από οποιαδήποτε φυσικοθεραπευτική παρέμβαση, παρέχονται σαφείς πληροφορίες σχετικά με την πάθηση, αλλά και το είδος της θεραπείας που θα ακολουθηθεί. Σε μια πληθώρα μάλιστα περιπτώσεων σε περίπτωση που η δυσλειτουργία στην περιοχή του πυελικού εδάφους δεν αντιμετωπιστεί γρήγορα, πολλοί ασθενείς καταλήγουν σε κοινωνική απομόνωση ακόμα και σε κατάθλιψη.

Καθοριστικό παράγοντα έκβασης της θεραπείας αποτελεί η επίτευξη μιας αξιόπιστης σχέσης ανάμεσα στον ασθενή και τον θεραπευτή του, αλλά και η ύπαρξη κοινών κινήτρων και για τους δύο.

Την διαγνωστική προσέγγιση διαδέχεται η εφαρμογή φυσικοθεραπευτικών τεχνικών, είτε με το χέρι, είτε με τα αντίστοιχα μηχανήματα, προκειμένου να αντιμετωπιστούν τα κινητικά και αισθητικά ελλείμματα καθώς και τα προβλήματα του νευρομυϊκού συντονισμού που προκαλεί η συγκεκριμένη διαταραχή.

Η εξειδικευμένη φυσικοθεραπεία πυελικού εδάφους με τις τεχνικές που προαναφέρθηκαν μπορεί να εφαρμοστεί τόσο σε άντρες, όσο και σε γυναίκες. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός πως η φυσικοθεραπεία πυελικού εδάφους μπορεί να ωφελήσει και τα δύο φύλα σε σημαντικό βαθμό.

Ρόλος των μυών του πυελικού εδάφους είναι η εγκράτεια των κοπράνων και των ούρων αλλά και η υποστήριξη των σπλάχνων. Λειτουργούν διαμέσου των ενεργητικών συσπάσεών τους αλλά και αντανακλαστικά. Αποτελούνται στην πλειοψηφία τους (70%) από βραδείας συστολής μυϊκές ίνες (slow twitch, τύπου Ι) και κατά 30% από ταχείας συστολής μυϊκές ίνες (fast twitch, τύπου ΙΙ). Στις περισσότερες των δυσλειτουργιών του πυελικού εδάφους το μυϊκό σύστημα είναι εξασθενημένο. Το 1948 ο Αμερικανός γυναικολόγος Arnold Kegel ήταν ο πρώτος ο οποίος ανέπτυξε ένα σύστημα εκπαίδευσης των μυών του πυελικού εδάφους (pelvic floor muscle training – PFMT), προκειμένου αρχικά να ελέγξει την ακράτεια των ούρων σε γυναίκες αμέσως μετά τον τοκετό.

Οι ασκήσεις επανεκπαίδευσης των μυών του πυελικού εδάφους έχουν ως στόχο την επαναφορά της μυϊκής ισχύος, του χρονισμού και του συντονισμού των συσπάσεων των μυών του πυελικού εδάφους. Ειδικότερα, πρωταρχικός ρόλος του εξειδικευμένου στην αποκατάσταση δυσλειτουργιών πυελικού εδάφους Φυσικοθεραπευτή είναι η εκμάθηση και η απομόνωση των εκάστοτε μυών από των ασθενή. Έπειτα, ακολουθούν επιλεγμένες επαναλαμβανόμενες εκούσιες συσπάσεις και χαλαρώσεις των συγκεκριμένων μυών με τέτοιο τρόπο ώστε να είναι δυνατή η ενεργοποίηση των λανθανόντων κινητικών μονάδων, έτσι ώστε οι συγκεκριμένοι μύες να μπορούν να επαναλειτουργήσουν φυσιολογικά. Πρόκειται για ένα πρόγραμμα προοδευτικής αύξησης της αντίστασης, το οποίο είναι σύμφωνο με τις βασικές αρχές της προπόνησης των μυών. Οι συγκεκριμένες ασκήσεις έτσι, προσαρμόζονται στις μυϊκές ίνες βραδείας συστολής (ασκήσεις αντοχής) και στις μυϊκές ίνες ταχείας συστολής (ασκήσεις ισχύος και ταχύτητας).

Σημαντική ωστόσο κρίνεται η εκμάθηση των διαφόρων μυών και ομάδων μυών που περιβάλλουν το πυελικό έδαφος προκειμένου να αποφευχθούν οι ταυτόχρονες συσπάσεις των περιβαλλόντων της περιοχής μυών (κοιλιακοί, γλουτιαίοι, ραχιαίοι, μηριαίοι) ούτως ώστε να ενεργοποιηθούν μόνο οι μύες που σχετίζονται με την πάθηση του ασθενούς. Μάλιστα, στην περίπτωση που οι ασθενείς μπορέσουν να κινητοποιήσουν άμεσα τους συγκεκριμένους μύες χωρίς να συσπούν τους τριγύρω μύες παρατηρείται ταχεία βελτίωση των συμπτωμάτων τους. Οι ασκήσεις Kegel μπορούν να πραγματοποιηθούν από διάφορες κάθε φορά αρχικές θέσεις: ύπτια, καθιστή και όρθια, προσομοιάζοντας κατά το δυνατόν με τις καταστάσεις της καθημερινής ζωής των ασθενών.

Τέλος, οι αρχές της συντήρησης του αποτελέσματος και της αντιστρεψιμότητας, καθορίζουν ότι ο ασθενής θα πρέπει να εξασκείται συστηματικά, μερικές φορές για όλη τη διάρκεια της ζωής του, καθώς είναι σαφές ότι η αδράνεια θα επαναφέρει τον μυ στην προηγούμενη της άσκησης κατάστασή του.

Μια ακόμα τεχνική αποτελεί και η βιοανάδραση (biofeedback). Ειδικότερα, πρόκειται για μια τεχνική η οποία ενισχύει ηλεκτρικά τα βιολογικά σήματα προκειμένου να παρασχεθεί οπτική ή/και ακουστική ανατροφοδότηση στον ασθενή. Βασικός της στόχος είναι ο εκούσιος έλεγχος φυσιολογικών διεργασιών οι οποίες κανονικά βρίσκονται υπό ακούσιο έλεγχο. Η μέθοδος της βιοανάδρασης έχει χρησιμοποιηθεί με θετικά αποτελέσματα σε μία σειρά παθήσεων, όπως ο χρόνιος πυελικός πόνος αλλά και οι ακράτειες κοπράνων και ούρων. Αποτελεί βασική παράμετρο για τη φυσικοθεραπεία του πυελικού εδάφους.

Συμπληρωματική τεχνική της βιοανάδρασης και των ασκήσεων επανεκπαίδευσης των μυών του πυελικού εδάφους αποτελεί η ηλεκτρική διέγερση. Ειδικότερα, η ηλεκτρική διέγερση τις τελευταίες δεκαετίες αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι στην αποκατάσταση των δυσλειτουργιών του πυελικού εδάφους καθώς μέσα από την χρήση της προκαλείται παθητική διέγερση των μυών του πυελικού εδάφους, των σφιγκτήρων και των παρακείμενων νευρικών δομών. Η ηλεκτρική διέγερση χρησιμοποιείται στην πλειοψηφία των περιπτώσεων σε συνδυασμό με τις ασκήσεις του πυελικού εδάφους και την βιοανάδραση στην ταυτοποίηση και απομόνωση των συγκεκριμένων μυών, έτσι ώστε να αυξηθεί η ισχύς της συστολής τους. Τέλος, το ηλεκτρικό ρεύμα που χρησιμοποιείται θα πρέπει να προσαρμόζεται ανάλογα με την ηλεκτρική αγωγιμότητα αλλά και την ανοχή του ασθενούς στον πόνο και αυτό γιατί με τους ίδιους, χαμηλής συχνότητας παλμούς, διεγείρονται και οι υποδοχείς του πόνου με αποτέλεσμα σε μερικές περιπτώσεις η ηλεκτρική διέγερση να μην γίνεται καλά ανεκτή από τους ασθενείς. Συνεπώς η ένταση της ηλεκτρικής διέγερσης είναι εξατομικευμένη για τον κάθε ασθενή.

Στην φαρέτρα ενός εξειδικευμένου φυσικοθεραπευτή τα τελευταία χρόνια προστέθηκε η τεχνική της εξωσωματικής μαγνητικής διέγερσης. Η μέθοδος της εξωσωματικής μαγνητικής διέγερσης του πυελικού εδάφους (extracorporeal magnetic stimulation, EMS), αποτελεί μία νέα φυσικοθεραπευτική τεχνική για την αντιμετώπιση των δυσλειτουργιών του πυελικού εδάφους. Το πλεονέκτημα της μεθόδου είναι το ότι είναι ανώδυνη προσφέροντας σημαντική βελτίωση του επιπέδου ζωής των ασθενών χωρίς να χρειάζεται ο ασθενής να αφαιρέσει τα ρούχα του.

Ο εξειδικευμένος στην αποκατάσταση Δυσλειτουργιών του Πυελικού Εδάφους Αδρασκέλας Αντώνιος φέρει μεγάλη κατάρτιση και εμπειρία. Στην Κλινική Laser Surgery λειτουργεί εξειδικευμένο τμήμα φυσικοθεραπείας πυελικού εδάφους το οποίο εφαρμόζει τις πιο σύγχρονες φυσικοθεραπευτικές τεχνικές όπως η εξωσωματική μαγνητική διέγερση, η ηλεκτροθεραπεία, η βιοανάδραση (biofeedback) και οι ασκήσεις Kegel. Η Κλινική Laser Surgery βρίσκεται στην Αθήνα και είναι εύκολα προσβάσιμη με όλα τα μέσα.

Συγγραφή κειμένου:
Αντώνιος Αδρασκέλας
Φυσικοθεραπευτής