Κυτταρολογική εξέταση πρωκτού (Test Pap Πρωκτού)
ΕΝΟΤΗΤΕΣ
Η κυτταρολογική εξέταση του πρωκτού ή αλλιώς test pap πρωκτού είναι μία εξέταση που εφαρμόζεται στην Κλινική Laser Surgery. Σκοπός της εξέτασης είναι η πρόληψη του καρκίνου του πρωκτού.
Πρόκειται για μία προληπτική εξέταση που είναι παρόμοια με την κυτταρολογική εξέταση που γίνεται στις γυναίκες για την πρόληψη του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας.
Σκοπός της κυτταρολογικής εξέτασης του πρωκτού είναι η ανίχνευση προκαρκινικών κυττάρων. Με αυτόν τον τρόπο αναγνωρίζονται οι ασθενείς που κινδυνεύουν να νοσήσουν από καρκίνο του πρωκτού οπότε και γίνονται προσπάθειες πρόληψης της νόσου. Ο έλεγχος αυτός θα πρέπει να γίνεται σε όλο το μήκος του πρωκτικού σωλήνα, δηλαδή από το επίπεδο της ορθοπρωκτικής συμβολής έως το πρωκτικό όριο.
Ο καρκίνος του πρωκτού αποτελεί έναν σχετικά σπάνιο τύπο καρκίνου που εμφανίζεται συχνότερα στις γυναίκες, σε σχέση με τους άνδρες. Ωστόσο, οι ομοφυλόφιλοι και αμφιφυλόφιλοι άνδρες αποτελούν ομάδα με μεγαλύτερες πιθανότητες να αναπτύξουν καρκίνο του πρωκτού. Μάλιστα, οι πιθανότητες αυτές αυξάνονται σε μεγάλο ποσοστό όταν πρόκειται για οροθετικούς ασθενείς.
Το Test Pap πρωκτού μπορεί να πραγματοποιηθεί τόσο σε άνδρες όσο σε γυναίκες.
Test Pap Πρωκτού & HPV
Ο ιός HPV αποτελεί την κύρια αιτία για τον καρκίνο του πρωκτού. Είναι γνωστό ότι ο HPV είναι το πιο σύνηθες σεξουαλικά μεταδιδόμενο νόσημα. Ο HPV μπορεί να προκαλέσει 2 ειδών βλάβες:
- Τις Χαμηλόβαθμες Ενδοεπιθηλιακές Βλάβες (Low Grade Squamous Intraepithelial Lesions – LSIL). Σε αυτές ανήκουν και τα κονδυλώματα του πρωκτού. Θεωρείται ότι δεν εξελίσσονται σε κακοήθεια.
- Τις Υψηλόβαθμες Ενδοεπιθηλιακές Βλάβες ή Δυσπλασίες (High Grade Squamous Intraepithelial Lesions – HSIL). Θεωρείται ότι κάποιες από αυτές εξελίσσονται σε κακοήθεια και για αυτό πρέπει να αντιμετωπίζονται με καυτηριασμό ή με αφαίρεση.
Οι παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση του ιού HPV και των βλαβών που προκαλούνται από αυτόν περιλαμβάνουν τα εξής:
- Πρωκτική σεξουαλική επαφή
- Σεξουαλική επαφή με διαφορετικούς συντρόφους
- Κάπνισμα
- Νόσοι και καταστάσεις που καθιστούν αδύναμο το ανοσοποιητικό (μόλυνση με τον HIV, μεταμόσχευση οργάνων, λήψη ανοσοκατασταλτικών φαρμάκων κ.α.)
- Ύπαρξη καρκίνου ή προκαρκινικών βλαβών στο κατώτερο γυναικείο γεννητικό σύστημα
Τα τελευταία χρόνια η μόλυνση με τον ιό HPV, αλλά και η συχνότητα του καρκίνου του πρωκτού παρουσιάζουν αυξητική τάση. Για το λόγο αυτό, το Test Pap πρωκτού αποτελεί μία πολύ σημαντική εξέταση για την πρόληψη ανάπτυξης σοβαρών παθήσεων.
Σε ποιες περιπτώσεις και πόσο συχνά πρέπει να γίνεται η κυτταρολογική εξέταση (Test Pap) του πρωκτού;
Το Test Pap δεν χρειάζεται να γίνεται σε όλο τον πληθυσμό, καθώς ο καρκίνος του πρωκτού είναι, μία σχετικά σπάνια πάθηση. Όμως, έχει ένδειξη και πρέπει να διενεργείται σε εκείνες τις ομάδες που κινδυνεύουν περισσότερο να νοσήσουν από καρκίνο του πρωκτού. Αυτές οι ομάδες είναι:
- Οι οροθετικοί (HIV+)
- Οι ομοφυλόφιλοι
- Οι γυναίκες που έχουν πρωκτικές σεξουαλικές επαφές.
- Οι άντρες και γυναίκες που έχουν περιπρωκτικά ή ενδοπρωκτικά κονδυλώματα
- Οι ασθενείς που λαμβάνουν ανοσοκατασταλτικά φάρμακα (π.χ. οι ασθενείς που έχουν υποβληθεί σε μεταμόσχευση κάποιου οργάνου)
- Οι γυναίκες ασθενείς στις οποίες έχουν ανευρεθεί καρκίνος ή προκαρκινικές βλάβες του τραχήλου της μήτρας, του κόλπου ή του αιδοίου
Test Pap πρωκτού: Πώς γίνεται;
Η διαδικασία για το Test Pap πρωκτού διαρκεί λιγότερο από 5 λεπτά. Πρόκειται για μια πολύ απλή εξέταση, η οποία προκαλεί ελάχιστη έως καμία ενόχληση.
Για τη διευκόλυνση του εξειδικευμένου πρωκτολόγου που θα εκτελέσει την εξέταση, αλλά και για να μην αισθάνεται ντροπή, ο ασθενής θα πρέπει να ξαπλώσει και να γυρίσει στο πλάι. Στη συνέχεια, θα πρέπει να λυγίσει τα πόδια του οπότε και θα ξεκινήσει η διαδικασία.
Ο γιατρός θα εισάγει μέσα στον πρωκτό έναν πολύ λεπτό στυλεό (σε μέγεθος μπατονέτας). Έπειτα, θα πραγματοποιήσει λήψη επιχρίσματος από το εσωτερικό του πρωκτικού σωλήνα.
Το δείγμα, στη συνέχεια, εισάγεται και αραιώνεται σε ένα ειδικό υλικό συντήρησης των κυττάρων και αποστέλλεται για κυτταρολογική εξέταση. Μόλις ο κυτταρολόγος παραλάβει το δείγμα θα προχωρήσει σε επεξεργασία του. Έπειτα, θα το εξετάσει στο μικροσκόπιο για τον εντοπισμό τυχόν αλλοιώσεων στα κύτταρα.
Αυτές οι αλλοιώσεις συνήθως αναγνωρίζονται ως προκαρκινικές βλάβες, οι οποίες, αν δεν αντιμετωπιστούν έγκαιρα, μπορεί να οδηγήσουν σε καρκίνο του πρωκτού. Τα αποτελέσματα του κυτταρολογικού ελέγχου συνήθως είναι έτοιμα μετά από μερικές ημέρες.
Ποια μπορεί να είναι τα αποτελέσματα από το Test Pap πρωκτού;
Το σύστημα που χρησιμοποιείται διεθνώς για την κατάταξη των αποτελεσμάτων κυτταρολογικής εξέτασης του πρωκτού είναι το αναθεωρημένο σύστημα Bethesda (2014). Αυτό περιλαμβάνει τις εξής κατηγορίες αποτελεσμάτων:
- Αρνητικό: Τα κύτταρα είναι φυσιολογικά.
- Μη επαρκές: Το κυτταρικό δείγμα δεν ήταν αρκετό για την αξιολόγηση. Η εξέταση θα πρέπει να επαναληφθεί σε 3-6 μήνες.
- ASCUS (Atypical Squamous Cells of Undetermined Significance): Μερική ανωμαλία κυττάρων χωρίς να είναι ξεκάθαρη η εικόνα. Συνήθως προέρχονται από χαμηλόβαθμες επιθηλιακές βλάβες.
- ASC-H (Atypical Squamous Cells, cannot exclude a High Grade Anal Squamous Intraepithelial Lesion – HSIL): Τα κύτταρα μπορεί να προέρχονται από χαμηλόβαθμη ή υψηλόβαθμη επιθηλιακή δυσπλασία.
- LSIL (Low Grade Anal Squamous Intraepithelial Lesion): Ύπαρξη κυττάρων με χαμηλόβαθμη επιθηλιακή δυσπλασία.
- HSIL (High Grade Anal Squamous Intraepithelial Lesion): Ύπαρξη κυττάρων με υψηλόβαθμη (προκαρκινική) επιθηλιακή δυσπλασία.
- Squamous Carcinoma: Τα κύτταρα σε αυτή την περίπτωση αναγνωρίζονται ως καρκινικά.
Το αποτέλεσμα της κυτταρολογικής εξέτασης κάθε ασθενούς θα πρέπει να μελετάται από τον χειρουργό-πρωκτολόγο. Σε συνδυασμό με το ιστορικό του ασθενούς και την κλινική εξέταση, τα αποτελέσματα θα κατευθύνουν τον ιατρό για τα επόμενα βήματα. Ο εξειδικευμένος ιατρός θα πρέπει στη συνέχεια να ορίσει τις περαιτέρω διαγνωστικές και θεραπευτικές ενέργειες για τον ασθενή.
Θα πρέπει να αναφερθεί εδώ ότι η ευαισθησία του Test Pap πρωκτού κυμαίνεται από 70-90%. Η ειδικότητα της μεθόδου είναι ακόμα μικρότερη (30-60%). Αυτό σημαίνει ότι ο ιατρός αλλά και ο ασθενής θα πρέπει να βρίσκονται σε εγρήγορση καθώς υπάρχει πιθανότητα ψευδώς θετικών και ψευδώς αρνητικών αποτελεσμάτων. Εάν υπάρχει η κλινική υποψία θα πρέπει να επαναλαμβάνεται το Test Pap ή να διενεργούνται άλλες διαγνωστικές-θεραπευτικές διαδικασίες.
Θετικό Test Pap Πρωκτού: Ποιο είναι το επόμενο βήμα;
Η κυτταρολογική εξέταση του πρωκτού σε πολλές περιπτώσεις παρέχει μία υποεκτιμημένη εικόνα για την κατάσταση του πρωκτικού επιθηλίου. Αρκετά συχνά οι βλάβες που ανευρίσκονται μετά από βιοψία είναι πιο επικίνδυνες από αυτές που υποδεικνύει το Test Pap πρωκτού.
Στην περίπτωση που τα αποτελέσματα του Test Pap πρωκτού αναδείξουν βλάβες του επιθηλίου του πρωκτού, θα πρέπει να επακολουθήσει μία ειδική εξέταση που ονομάζεται πρωκτοσκόπηση υψηλής ευκρίνειας. Η συγκεκριμένη εξέταση θα πρέπει να πραγματοποιείται ακόμα και σε περιπτώσεις χαμηλόβαθμων επιθηλιακών βλαβών του πρωκτού.
Σε αυτή την εξέταση διενεργείται πρωκτοσκόπηση και εξετάζεται ο πρωκτός μέσα από ένα μικροσκόπιο. Η διαδικασία γίνεται αφού πρώτα ο πρωκτός βαφτεί με ειδικά διαλύματα (οξικό οξύ και διάλυμα Lugol). Μέσα από καλό φωτισμό και μεγάλη μεγέθυνση αναζητούνται ενδελεχώς βλάβες του πρωκτικού επιθηλίου που οφείλονται στη μόλυνση από τον HPV. Εάν ανευρεθούν τέτοιες βλάβες λαμβάνονται κατευθυνόμενες βιοψίες υπό όραση με το μικροσκόπιο και αποστέλλονται για ιστολογική εξέταση. Εάν οι βιοψίες αναδείξουν προκαρκινικές βλάβες η πρωκτοσκόπηση υψηλής ευκρίνειας πρέπει να επαναληφθεί και να γίνει καυτηριασμός των συγκεκριμένων βλαβών.
Ποια είναι τα πλεονεκτήματα του Test Pap του πρωκτού;
Το Test Pap του πρωκτού έχει μία σειρά από πλεονεκτήματα που το καθιστούν πολύτιμο εργαλείο στη φαρέτρα του πρωκτολόγου:
- Είναι μία εξέταση απλή και σύντομη, καθώς διαρκεί λιγότερο από 5 min.
- Είναι ανώδυνη. Μπορεί να υπάρχει μία μικρή πίεση κατά τη διάρκεια της εισόδου του στυλεού εντός του πρωκτικού σωλήνα.
- Δεν υπάρχει ανάγκη για κανενός είδους αναισθησία (ούτε τοπική αναισθησία).
- Μπορεί να διενεργηθεί στο ιατρείο.
- Είναι ασφαλής. Δεν αναφέρονται επιπλοκές από τη διενέργεια του Pap Test.
- Ο ασθενής μπορεί να κάνει μπάνιο και να επιστρέψει στις καθημερινές του δραστηριότητες (εργασία, αθλήματα κλπ) την ίδια ημέρα.
- Επιτρέπει την ανίχνευση προκαρκινικών βλαβών του πρωκτού σε ομάδες υψηλού κινδύνου με τρόπο εύκολο και αναπαραγώγιμο. Επίσης επιτρέπει και τη σύγκριση με παλαιότερες αντίστοιχες εξετάσεις.
- Η τιμή του είναι λογική.