Νόσος Crohn ή Ελκώδης κολίτιδα;
Οι φλεγμονώδεις νόσοι του εντέρου (ΙBD) αποτελούν χρόνιες παθολογικές καταστάσεις που επηρεάζουν σοβαρά την καθημερινότητα και την υγεία του ασθενούς. Οι δύο πιο γνωστές μορφές είναι η νόσος του Crohn και η ελκώδης κολίτιδα. Αν και παρουσιάζουν κοινά στοιχεία, οι διαφορές τους είναι ουσιαστικές, τόσο ως προς την παθογένεση όσο και ως προς τη θεραπευτική προσέγγιση. Η αναγνώριση των διαφορών αυτών είναι σημαντική για την ορθή διάγνωση, τη στοχευμένη θεραπεία και τη μακροχρόνια διαχείριση των ασθενών. Είναι σημαντικό για κάθε ασθενή να μπορεί να αναγνωρίσει τι είναι εκείνο που τον ταλαιπωρεί: νόσος του Crohn ή ελκώδης κολίτιδα;
Τι είναι η νόσος Crohn;
Η νόσος του Crohn είναι μια χρόνια φλεγμονώδης πάθηση του γαστρεντερικού σωλήνα, με δυνατότητα εμφάνισης σε οποιοδήποτε σημείο του πεπτικού, από το στόμα έως τον πρωκτό. Πιο συχνά όμως προσβάλλει τον τελικό ειλεό και το εγγύς τμήμα του παχέος εντέρου. Η φλεγμονή είναι βαθιά και διαπερνά όλα τα στρώματα του εντερικού τοιχώματος, προκαλώντας εξελκώσεις, στενώσεις, συρίγγια ή αποστήματα.
Τα σημεία της φλεγμονής εναλλάσσονται με περιοχές φυσιολογικού βλεννογόνου, δημιουργώντας ένα ενδοσκοπικό πρότυπο «skip lesions», που αποτελεί χαρακτηριστικό της νόσου. Στις σοβαρές περιπτώσεις, η φλεγμονή οδηγεί σε συστηματικές επιπλοκές, ενώ δεν αποκλείεται και η προσβολή εξωεντερικών οργάνων (μάτια, αρθρώσεις, δέρμα).
Οι πιθανές αιτίες της νόσου είναι πολυπαραγοντικές. Περιλαμβάνουν γενετική προδιάθεση, ανισορροπία του εντερικού μικροβιώματος, υπερδραστήρια ανοσοαπόκριση και επιβαρυντικούς περιβαλλοντικούς παράγοντες όπως το κάπνισμα, το οποίο αυξάνει τον κίνδυνο ενεργών εξάρσεων και επιπλοκών.
Τι είναι η ελκώδης κολίτιδα;
Η ελκώδης κολίτιδα είναι επίσης μια χρόνια φλεγμονώδης πάθηση, η οποία όμως περιορίζεται αποκλειστικά στο παχύ έντερο και ξεκινά σχεδόν πάντα από το ορθό. Ωστόσο, δε σταματά αποκλειστικά εκεί, καθώς έχει τη δυνατότητα επέκτασης προς το εγγύς κόλον. Η φλεγμονή είναι επιφανειακή και αφορά τον βλεννογόνο, σε αντίθεση με τη νόσο Crohn που διαπερνά όλα τα στρώματα.
Η φλεγμονή είναι συνεχόμενη και δεν παρατηρούνται υγιή τμήματα μεταξύ των προσβεβλημένων περιοχών. Το τοίχωμα του εντέρου είναι εξελκωμένο, με ευθραυστότητα, αιμορραγίες και συχνά παραγωγή πύου και βλέννας. Σε σοβαρές περιπτώσεις ενδέχεται να αναπτυχθεί τοξικό μεγάκολο, μια δυνητικά απειλητική για τη ζωή επιπλοκή, ή να απαιτηθεί χειρουργική αφαίρεση του εντέρου.
Οι αιτίες της νόσου είναι αντίστοιχα σύνθετες και σχετίζονται με διαταραχές του ανοσοποιητικού, περιβαλλοντικούς παράγοντες, γονιδιακή προδιάθεση και πιθανώς λοιμώξεις που επηρεάζουν το εντερικό περιβάλλον.
Νόσος Crohn ή Ελκώδης κολίτιδα: Συμπτώματα και διαφορές
Οι ασθενείς με νόσο του Crohn ή ελκώδη κολίτιδα εμφανίζουν παρόμοια κλινικά συμπτώματα. Ωστόσο υπάρχουν χαρακτηριστικά σημεία που βοηθούν στη διαφορική διάγνωση.
Οι δύο παθήσεις παρουσιάζουν κάποια κοινά συμπτώματα, τα οποία ενδέχεται να μπερδέψουν τους ασθενείς. Αυτά περιλαμβάνουν τα παρακάτω:
- Επανειλημμένα επεισόδια διάρροιας
- Κοιλιακός πόνος και κράμπες
- Κόπωση και αδυναμία
- Απώλεια βάρους
- Πυρετός σε φάσεις έξαρσης
- Ανορεξία και γενική κακουχία
Η νόσος Crohn παρουσιάζει κάποια μοναδικά συμπτώματα, όπως τα παρακάτω:
- Πόνος στο δεξί κάτω μέρος της κοιλιάς
- Σχηματισμός συριγγίων και αποστημάτων
- Δυσαπορρόφηση θρεπτικών ουσιών
- Εμφάνιση στοματικών ελκών
- Εξωεντερικές εκδηλώσεις (αρθρίτιδα, ραγοειδίτιδα)
Παρομοίως, η ελκώδης κολίτιδα ενδέχεται να επιφέρει κάποιες ειδικές ενδείξεις, όπως:
- Αιμορραγική διάρροια με βλέννα
- Τεινεσμός και αίσθημα ατελούς κένωσης
- Συχνοουρία κατά τη νύχτα (νυκτουρία)
- Κράμπες στο αριστερό κάτω τεταρτημόριο
- Πιθανότητα έντονης απώλειας αίματος
Νόσος Crohn ή Ελκώδης κολίτιδα: Πώς γίνεται η διάγνωση;
Η διαγνωστική προσέγγιση απαιτεί συνδυασμό κλινικής αξιολόγησης, ενδοσκοπικού ελέγχου, απεικονίσεων και ιστολογικής εξέτασης. Ο στόχος είναι να επιβεβαιωθεί η παρουσία φλεγμονής, να αποσαφηνιστεί η έκταση και να αποκλειστούν άλλες παθολογίες, όπως λοιμώξεις ή ισχαιμική κολίτιδα.
Ο βασικός άξονας της διάγνωσης περιλαμβάνει:
- Κολονοσκόπηση με λήψη βιοψιών: Καθοριστικής σημασίας για την οπτικοποίηση των βλαβών και την ιστολογική επιβεβαίωση.
- Αξονική ή μαγνητική εντερογραφία: Απαραίτητες για εντοπισμό εν τω βάθει βλαβών, κυρίως στη νόσο Crohn.
- Αιματολογικές εξετάσεις: Ανίχνευση φλεγμονωδών δεικτών (CRP, ΤΚΕ), αναιμίας και ανεπάρκειας σιδήρου.
- Καλλιέργειες κοπράνων και δοκιμές για φλεγμονώδεις πρωτεΐνες (καλπροτεκτίνη): Συμβάλλουν στον αποκλεισμό λοιμώξεων και στην αξιολόγηση της ενεργότητας της πάθησης.
Η διάγνωση δεν βασίζεται σε μία μόνο εξέταση, αλλά σε συνολική εκτίμηση κλινικής εικόνας, βιοχημικών ευρημάτων και απεικονιστικών στοιχείων.
Νόσος Crohn ή Ελκώδης κολίτιδα: Αντιμετώπιση και θεραπευτικές επιλογές
Η θεραπεία των φλεγμονωδών νόσων του εντέρου προσαρμόζεται ανάλογα με τη μορφή της πάθησης, τη σοβαρότητα, τη συχνότητα των εξάρσεων και την ανταπόκριση του ασθενούς. Σε γενικές γραμμές, η θεραπεία περιλαμβάνει τα παρακάτω βήματα:
- Φαρμακευτική αγωγή: Στην πλειονότητα των περιπτώσεων η θεραπεία ξεκινά με αμινοσαλικυλικά, κορτικοστεροειδή ή ανοσοκατασταλτικά. Σε σοβαρότερες μορφές χρησιμοποιούνται βιολογικοί παράγοντες, όπως anti-TNF και μονοκλωνικά αντισώματα. Η επιλογή του κατάλληλου σχήματος γίνεται με βάση την εντόπιση της νόσου, τη φαρμακοαντοχή και την παρουσία επιπλοκών.
- Διατροφή και συμπληρωματική φροντίδα: Η διατροφική υποστήριξη είναι κρίσιμη, ιδιαίτερα για τους ασθενείς με Crohn. Σε περιόδους ενεργού νόσου, προτείνεται ειδική δίαιτα. Η λήψη συμπληρωμάτων βιταμινών, ιχνοστοιχείων και σιδήρου είναι απαραίτητη για την πρόληψη ελλείψεων που σχετίζονται με τη δυσαπορρόφηση.
- Χειρουργικές επεμβάσεις: Στη νόσο του Crohn, η χειρουργική είναι απαραίτητη σε επιπλεγμένα περιστατικά, όπως αποφράξεις, συρίγγια ή εντερική διάτρηση. Η αφαίρεση του προσβεβλημένου τμήματος του εντέρου μπορεί να βελτιώσει την ποιότητα ζωής, χωρίς όμως να εξασφαλίζει οριστική ίαση. Στην ελκώδη κολίτιδα, αντίθετα, η ολική κολεκτομή αποτελεί ενδεχόμενη ριζική θεραπεία, ιδίως σε ανθεκτικές μορφές ή παρουσία δυσπλασίας.
Ο Γενικός Χειρουργός – Στρατιωτικός Ιατρός Δρ. Ιωάννης Δοντάς διαθέτει πολυετή εμπειρία στην αντιμετώπιση των παθήσεων του εντέρου. Διευθύνει την Κλινική Laser Surgery, στην οποία μπορείτε να πραγματοποιήσετε κάθε απαραίτητη εξέταση. Εάν επιθυμείτε να μάθετε περισσότερα για τη νόσο του Crohn και την ελκώδη κολίτιδα, μπορείτε να επικοινωνήσετε μαζί του.