Ενδυνάμωση των Μυών του Πυελικού Εδάφους

Η Φυσικοθεραπεία Πυελικού Εδάφους έχει ως στόχο τη βελτίωση της λειτουργίας του πυελικού εδάφους μέσω ασκήσεων, τροποποιήσεων του τρόπου ζωής, εκπαίδευσης και πρακτικής θεραπείας, με σκοπό τη μείωση και την εξάλειψη των συμπτωμάτων που επιφέρουν οι δυσλειτουργίες του. Κάθε συνεδρία περιλαμβάνει την αξιολόγηση και τη θεραπεία μιας ομάδας μυών που εμπλέκονται με την λειτουργία της ούρησης, της κένωσης καθώς και της σεξουαλικής λειτουργίας. Σε περίπτωση που οι μύες δεν λειτουργούν σωστά, αυτό μπορεί να οδηγήσει σε συμπτώματα όπως ακράτεια κοπράνων και ούρων, αυξημένη επείγουσα ανάγκη για κένωση και ούρηση αντίστοιχα, κατακράτηση (αδυναμία κένωσης της ουροδόχου κύστης) καθώς και πυελικό πόνο.

Όταν οι μύες του πυελικού εδάφους είναι αδύναμοι, αυτό μπορεί να οδηγήσει σε συμπτώματα όπως ακράτεια, πρόπτωση, καθώς και αύξηση της συχνότητας της επιθυμίας για ούρηση και κένωση αντίστοιχα. Σε περίπτωση που διαπιστωθεί ότι οι μύες του πυελικού εδάφους είναι αδύναμοι, οι ασκήσεις Kegel (Kegel exercises) ή ασκήσεις ενδυνάμωσης του πυελικού εδάφους διαδραματίζουν σπουδαίο ρόλο στη βελτίωση αυτών των συμπτωμάτων. Κάθε θεραπεία αποκατάστασης του πυελικού εδάφους είναι εξατομικευμένη ανάλογα με την συμπτωματολογία του ασθενή και αυτό γιατί όπως κάθε άλλος μυς, οι μύες του πυελικού εδάφους μπορεί να γίνουν ανελαστικοί.

Σε αυτή την περίπτωση μπορεί να παρουσιαστούν συμπτώματα όπως πυελικός πόνος, αίσθημα ατελούς κένωσης της ουροδόχου κύστης ή του εντέρου, αδύναμη ροή και πόνο κατά τη διάρκεια ή μετά τη σεξουαλική επαφή. Το σημαντικό είναι να υπάρχει ένα δυνατό πυελικό έδαφος και όχι ένα ανελαστικό πυελικό έδαφος. Στην περίπτωση που το πυελικό έδαφος είναι πολύ ανελαστικό, ασκήσεις που επικεντρώνονται στη χαλάρωση και ήπιες διατάσεις μπορούν να βοηθήσουν στην απελευθέρωση των μυών του πυελικού εδάφους, επιτρέποντας τη βελτίωση των συμπτωμάτων.

Το πυελικό έδαφος αποτελεί κομμάτι του κορμού του ατόμου;

Ο κορμός περιλαμβάνει πολλά περισσότερα από τους κοιλιακούς μύες. Ο κορμός αναφέρεται σε μια περιοχή που ξεκινά από το άνω όριο του θώρακα και εκτείνεται έως το πυελικό έδαφος. Ως εκ τούτου, ο κορμός περιλαμβάνει τους θωρακικούς και τους κοιλιακούς μύες, τους μύες της οσφύος, τους μύες του πυελικού εδάφους και το διάφραγμα. Μαζί αυτοί οι μύες συνεργάζονται αρμονικά για να υποστηρίξουν τα θωρακικά και τα κοιλιακά όργανα. Άμεσο επακόλουθο λοιπόν είναι να πρέπει να λειτουργούν σωστά. Κατά τη διάρκεια της φυσικοθεραπείας του πυελικού εδάφους, αξιολογούνται όλα τα μέρη του κορμού και εφαρμόζονται ασκήσεις με σκοπό την δημιουργία μιας καλής λειτουργίας του συνόλου του κορμού.

Ποια άτομα εμφανίζουν δυσλειτουργία του πυελικού εδάφους;

Οποιοσδήποτε άνθρωπος έχει δυσλειτουργία του πυελικού εδάφους μπορεί να επωφεληθεί από τη Φυσικοθεραπεία. Παρόλο που υπάρχουν ορισμένες ομάδες που μπορεί να έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα να εμφανίσουν συμπτώματα από το πυελικό έδαφος, ο καθένας μπορεί να εμφανίσει αυτά τα συμπτώματα.

Παραδείγματα πληθυσμών που μπορούν να ωφεληθούν από τη φυσικοθεραπεία του πυελικού εδάφους

Η εγκυμοσύνη και η λοχεία είναι από τις πιο συνηθισμένες περιόδους κατά τη διάρκεια των οποίων προκύπτουν δυσλειτουργίες στο πυελικό έδαφος. Κατά τον τοκετό και κατά την ανάρρωση μετά τον τοκετό, το σώμα των γυναικών υφίστανται πολλές αλλαγές σε σύντομο χρονικό διάστημα. Τα άτομα μπορεί να αισθανθούν πόνο γύρω από τη μέση, τη λεκάνη και τους γοφούς τους. Μπορεί επίσης να εμφανίσουν συμπτώματα όπως ακράτεια, αίσθημα βάρους στην πυελική περιοχή, επείγουσα ανάγκη και αύξηση της συχνότητας για ούρηση και κένωση καθώς ακόμα και πόνο κατά τη σεξουαλική επαφή. Όλα αυτά είναι συμπτώματα που μπορούν να βελτιωθούν με τη φυσικοθεραπεία του πυελικού εδάφους με την σωστή καθοδήγηση ενός εξειδικευμένου φυσικοθεραπευτή.

Η περίοδος μετά την εμμηνόπαυση αποτελεί άλλη μία περίοδο της ζωής της γυναίκας κατά την οποία αυξάνεται η πιθανότητα να εμφανιστούν ποικίλες δυσλειτουργίες των μυών του πυελικού εδάφους. Κατά την εμμηνόπαυση, τα επίπεδα οιστρογόνων των γυναικών μειώνονται σημαντικά. Αποδεικνύεται ότι τα οιστρογόνα είναι σημαντικά για τη διατήρηση της βέλτιστης λειτουργίας του πυελικού εδάφους. Έτσι, όταν περνούν στην εμμηνόπαυση, οι γυναίκες μπορεί να εμφανίσουν συμπτώματα όπως βάρος και διόγκωση στην πυελική περιοχή, ακράτεια ούρων, ακράτεια κοπράνων, αυξημένο αίσθημα για επείγουσα κένωση και ούρηση, καθώς και πυελικό πόνο. Η φυσικοθεραπεία πυελικού εδάφους διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στη βελτίωση αυτών των συμπτωμάτων σε συνδυασμό με την θεραπεία που δίνεται από τον αρμόδιο ιατρό.

Οι παθήσεις και γενικότερα η δυσλειτουργία του πυελικού εδάφους δεν εμφανίζονται μόνο στο γυναικείο πληθυσμό. Πολύ συχνά επηρεάζουν και τους άνδρες. Αν και κάθε άνδρας μπορεί να παρουσιάσει συμπτώματα στην περιοχή του πυελικού εδάφους, οι πιο κοινές αιτίες δυσλειτουργίας του πυελικού εδάφους στους άνδρες περιλαμβάνουν το χρόνιο πυελικό άλγος, την χρόνια προστατίτιδα καθώς και την μετεγχειρητική περίοδο μετά από προστατεκτομή. Τα κοινά συμπτώματα που μπορεί να εμφανίζουν οι άνδρες περιλαμβάνουν το αίσθημα ατελούς κένωσης της ουροδόχου κύστης ή του εντέρου, την αργή είτε και αδύναμη ροή, την ακράτεια, τον πυελικό πόνο και τη στυτική δυσλειτουργία. Αυτά τα συμπτώματα μπορούν να μειωθούν μέσω επανεκπαίδευσης των μυών του πυελικού εδάφους.

Τέλος, ιδιαίτερα ευάλωτες είναι οι πληθυσμιακές ομάδες που υπέστησαν κάποια επέμβαση τόσο άνδρες όσο και γυναίκες. Ειδικότερα, μετά από χειρουργική επέμβαση στην κοιλιά ή στη λεκάνη, είναι συνηθισμένο να παρουσιάζονται προβλήματα στο πυελικό έδαφος με ανάλογη συμπτωματολογία. Αυτό μπορεί να οφείλεται στην ίδια τη χειρουργική επέμβαση ή σε παρατεταμένο καθετηριασμό. Η μετεγχειρητική φυσιοθεραπεία βοηθάει στη μείωση του πόνου καθώς και στη βελτίωση της κινητοποίησης των ουλών που προκύπτουν από την επέμβαση.

Τι συμβαίνει κατά τη διάρκεια των συνεδριών φυσιοθεραπείας του πυελικού εδάφους;

Κατά τη διάρκεια της αξιολόγησης, ο φυσικοθεραπευτής αρχικά λαμβάνει ένα λεπτομερές ιστορικό. Στην συνέχεια ακολουθεί μια εξωτερική εξέταση που συνήθως περιλαμβάνει αξιολόγηση της στάσης του σώματος, της ευλυγισίας και της δύναμης γύρω από τη οσφυϊκή περιοχή, τους γοφούς και τη λεκάνη. Έπειτα, αφού ολοκληρωθεί η εξωτερική εξέταση πραγματοποιείται και εσωτερική εξέταση για την αξιολόγηση των μυών του πυελικού εδάφους. Η εσωτερική εξέταση πραγματοποιείται διακολπικά, από το ορθό ή και από τα δύο, ανάλογα με την κάθε περίπτωση ξεχωριστά. Με βάση τα ευρήματα της αξιολόγησης, θα εφαρμοστεί ένα εξατομικευμένο σχέδιο θεραπείας. Η θεραπεία μπορεί να περιλαμβάνει συμβουλές και εκπαίδευση, ασκήσεις ενδυνάμωσης των μυών του πυελικού εδάφους οι οποίες μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε συνδυασμό με βιοανάδραση (biofeeback), ηλεκτροθεραπεία και μαγνητική διέγερση για τη βελτίωση του θεραπευτικού αποτελέσματος.

Κατά τη διάρκεια των συνεδριών, ο εξειδικευμένος φυσικοθεραπευτής εστιάζει στην μείωση ή ακόμα και στην εξάλειψη των συμπτωμάτων. Η κάθε θεραπεία είναι εξατομικευμένη. Ωστόσο οι κοινές θεραπευτικές τεχνικές περιλαμβάνουν ασκήσεις, συμβουλές και αλλαγές στον τρόπο ζωής, χειροπρακτικές τεχνικές , ηλεκτροθεραπεία και τεχνικές χαλάρωσης. Μπορεί να υπάρχουν και άλλες αξιολογήσεις από τον φυσικοθεραπευτή κατά τη διάρκεια των συνεδριών παρακολούθησης. Αυτές οι εξετάσεις θα επιτρέψουν στον θεραπευτή να αποκτήσει μια πλήρη εικόνα της πορείας του θεραπευτικού πλάνου και να παρακολουθήσει την εξέλιξη των συμπτωμάτων του ασθενούς.

Η φυσικοθεραπεία πυελικού εδάφους είναι επώδυνη;

Ο στόχος του Φυσικοθεραπευτή είναι η βελτίωση των συμπτωμάτων, επομένως, ενώ μπορεί να υπάρχει κάποια ενόχληση με ορισμένες από τις θεραπευτικές προσεγγίσεις, ο στόχος είναι να μην δημιουργηθεί μια επώδυνη απόκριση. Κατά τη διάρκεια της αξιολόγησης, ο φυσικοθεραπευτής αναζητεί την αιτία των συμπτωμάτων. Αν και μπορεί να υπάρχει κάποια αναπαραγωγή συμπτωμάτων πόνου, αυτό δεν πρέπει να επιδεινώσει τα συμπτώματά ή να προκαλέσει περαιτέρω πόνο μετά τη συνεδρία.

Κατά τη διάρκεια των συνεδριών θεραπείας, χρησιμοποιούνται ορισμένες τεχνικές για την ανακούφιση των συμπτωμάτων που μπορεί να δημιουργήσουν κάποια ήπια ενόχληση, αλλά δεν θα πρέπει να είναι επώδυνες. Οι ίδιες αρχές ισχύουν για τις ασκήσεις και τις τεχνικές στο σπίτι που παρέχει ο φυσικοθεραπευτής. Μπορεί να εμφανιστεί κάποια ήπια ενόχληση κατά τη διάρκεια των ασκήσεων, αλλά δεν πρέπει να υπάρχει πόνος κατά τη διάρκεια ή μετά τις ασκήσεις στο σπίτι.

Συμπερασματικά, η δυσλειτουργία του πυελικού εδάφους επηρεάζει τόσο τους άνδρες όσο και τις γυναίκες και εμφανίζεται αρκετά συχνά. Με τη σωστή καθοδήγηση ενός εξειδικευμένου φυσικοθεραπευτή χρησιμοποιώντας ασκήσεις Kegel σε συνδυασμό με βιοανάδραση (biofeeback), ηλεκτροθεραπεία και μαγνητική διέγερση μπορούν να μειωθούν τα συμπτώματα που προκύπτουν από τις δυσλειτουργίες του πυελικού εδάφους. Η φυσικοθεραπεία του πυελικού εδάφους αποτελεί θεραπεία πρώτης γραμμής για την αντιμετώπιση και την ανακούφιση από τον πόνο.

Συγγραφή κειμένου:
Αντώνιος Αδρασκέλας
Φυσικοθεραπευτής