Ο Ρόλος της Βιοανάδρασης στη Θεραπεία της Ακράτειας Ούρων

Ως ακράτεια ούρων ορίζεται οποιαδήποτε, μη επιθυμητή διαφυγή ούρων. Περίπου 200 εκατομμύρια άνθρωποι υποφέρουν από αυτή την πάθηση και το 60% των περιπτώσεων δεν αναζητούν βοήθεια λόγω του αισθήματος ντροπής που τους διακατέχει. Σύμφωνα με πολλές έρευνες ο αριθμός των νεαρών γυναικών και των γυναικών σε ηλικία εμμηνόπαυσης που θα υποφέρουν από ακράτεια ούρων αυξάνεται με το πέρασμα των χρόνων. Υπάρχουν τρεις κύριοι τύποι ακράτειας ούρων: η ακράτεια από προσπάθεια, η επιτακτική ακράτεια και η μεικτή ακράτεια. Η θεραπεία προσαρμόζεται ανάλογα με την σοβαρότητα της νόσου, τον τύπο της και περιλαμβάνει φυσικοθεραπεία πυελικού εδάφους (βιοανάδραση, ασκήσεις Kegel, ηλεκτροθεραπεία, μαγνητική διέγερση), φαρμακολογική, ψυχολογική και χειρουργική θεραπεία.

Τα τελευταία χρόνια, έχει παρατηρηθεί αυξανόμενο ενδιαφέρον για τη μη επεμβατική μέθοδο της βιοανάδρασης. Ο ασθενής μαθαίνει να συσπά τους εξασθενημένους μύες του πυελικού εδάφους, παρακολουθώντας συνεχώς την πρόοδο της θεραπείας. Παρακινείται επίσης από οπτικά και ακουστικά ερεθίσματα. Όλο και περισσότερα στοιχεία επιβεβαιώνουν την αποτελεσματικότητα αυτής της μεθόδου, η οποία εξαλείφει σε μεγάλο βαθμό την ακράτεια ούρων. Ωστόσο, ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δοθεί και στην πρόληψη, η οποία μειώνει τον κίνδυνο εμφάνισης ακράτειας ούρων.

Τι είναι η βιοανάδραση;

Ο όρος «βιοανάδραση» (biofeedback) σημαίνει βιολογική ανάδραση και ουσιαστικά πρόκειται για ένα διεπιστημονικό πεδίο θεραπείας, που βασίζεται στον αυτοέλεγχο των φυσιολογικών διεργασιών που λαμβάνουν χώρα στο σώμα μας, οι οποίες δεν ελέγχονταν προηγουμένως. Η συγκεκριμένη θεραπευτική μέθοδος βασίζεται σε μια τεχνική που παρέχει ενημέρωση και πραγματική ανατροφοδότηση για συγκεκριμένα μέρη του σώματος που υποβάλλονται σε θεραπεία. Το κύριο καθήκον της βιοανάδρασης στη θεραπεία είναι να επηρεάσει την ψυχοσωματική κατάσταση του εξεταζόμενου ατόμου. Χάρη στη δυνατότητα αυτοελέγχου, οι ασθενείς παρακινούνται, αυξάνουν επίσης την επίγνωση της φυσιολογικής δραστηριότητας του σώματός τους, καθώς και των δυνατοτήτων τους, για τις οποίες δεν γνώριζαν προηγουμένως. Οι ασθενείς μπορούν ακόμα να ελέγχουν άμεσα την πρόοδο της θεραπείας τους.

Ποιος ο ρόλος της βιοανάδρασης στη θεραπεία της ακράτειας ούρων;

Η θεραπεία της βιοανάδρασης έχει αποδειχθεί αποτελεσματική στη θεραπεία της ακράτειας ούρων σε πολυάριθμες ερευνητικές μελέτες. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να βοηθήσει τις γυναίκες να μάθουν να ελέγχουν και να ενισχύουν τους μύες του πυελικού εδάφους. Οι μύες του πυελικού εδάφους (Pelvic Floor Muscles – PFM) είναι μια ομάδα μυών που διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στον έλεγχο της ουροδόχου κύστης. Μια ενδεχόμενη αδυναμία ή δυσλειτουργία των μυών του πυελικού εδάφους μπορεί να οδηγήσει σε προβλήματα υποστήριξης και ελέγχου της ουροδόχου κύστης.

Η θεραπεία βιοανάδρασης χρησιμοποιεί γραφήματα υπολογιστή και ηχητικούς τόνους δείχνοντας τους μυς που είναι υπό άσκηση. Επιτρέπει επίσης στον θεραπευτή να μετρήσει τη μυϊκή δύναμη και να εξατομικεύσει το πρόγραμμα άσκησης του κάθε ασθενούς. Είναι ένα εργαλείο διδασκαλίας που βοηθά στην εκμάθηση, στον έλεγχο και στην ενίσχυση της περιοχής του πυελικού εδάφους.

Ο ασθενής παρακολουθεί συνεχώς την ποιότητα των συσπάσεων μέσω οπτικών ερεθισμάτων (τα οποία μπορεί να είναι και ακουστικά). Υπάρχει επίσης ένας δείκτης και ένα εύρος φυσιολογικής μυϊκής έντασης. Κατά τη διάρκεια της θεραπείας, ο ασθενής πρέπει να συστέλλει τους μύες με τέτοιο τρόπο ώστε η τιμή στην οθόνη να είναι κοντά στο φυσιολογικό εύρος της συστολής.

Ηλεκτρομυογράφημα και βιοανάδραση

Το ηλεκτρομυογράφημα συχνά προστίθεται στη μέθοδο της βιοανάδρασης, η οποία εκτός από βιολογική ανάδραση χρησιμοποιείται και για ηλεκτρομυογραφία των μυών. Το ηλεκτρομυογράφημα του πυελικού εδάφους είναι μια διαδικασία που καταγράφει την ηλεκτρική δραστηριότητα των μυών της συγκεκριμένης περιοχής. Στη μέθοδο αυτή είναι δυνατή η χρήση τόσο κολπικών όσο και επιφανειακών ηλεκτροδίων, τα οποία τοποθετούνται στο κάτω μέρος της κοιλιάς και στο περίνεο.

Τα ηλεκτρόδια καταγράφουν την τάση των μυών του πυελικού εδάφους και στη συνέχεια στέλνουν πληροφορίες σχετικά με τη συστολή τους στη συσκευή που είναι συνδεδεμένη με τα ηλεκτρόδια. Ο ασθενής είναι σε θέση να παρακολουθεί σε συνεχή βάση την ποιότητα των μυϊκών συσπάσεων που ασκεί σε ειδικά διαμορφωμένη οθόνη. Ο ασθενής πρέπει να εκτελέσει μια σύσπαση των μυών του πυελικού εδάφους και στην συνέχεια να χαλαρώσει στα όρια της κατάλληλης φυσιολογικής τους έντασης. Τόσο το ακουστικό όσο και το οπτικό ερέθισμα ενεργοποιούνται όταν ο ασθενής εκτελεί σωστά τη μυϊκή σύσπαση.

Η εξέταση παρακολουθεί την πρόοδο στη θεραπεία σε συνεχή βάση. Το εξεταζόμενο άτομο με οπτικά ή ακουστικά ερεθίσματα γνωρίζει πότε εκτελεί σωστά την σύσπαση καθώς με την συγκεκριμένη μέθοδο φέρνει τη σύσπαση πιο κοντά στις φυσιολογικές τιμές. Ο ασθενής έχει την ευκαιρία να τροποποιήσει άμεσα τον τρόπο με τον οποίο εκτελεί τη μυϊκή σύσπαση.

Κλινικές μελέτες για την ακράτεια ούρων και τη θεραπεία βιοανάδρασης

Σύμφωνα με μια έρευνα που διεξήχθη σε 40 γυναίκες ηλικίας 20 έως άνω των 50 ετών, συμπεριλαμβανομένων των γυναικών χωρίς συμπτώματα και εκείνων με συμπτώματα ακράτειας ούρων, ανευρέθηκε ότι μόνο πέντε γυναίκες είχαν ακούσει για την θεραπεία της βιοανάδρασης, ενώ τέσσερις από αυτές χρησιμοποίησαν τη συγκεκριμένη μέθοδο. Οι γυναίκες συμπλήρωσαν λεπτομερή ερωτηματολόγια, τα οποία παρείχαν σημαντικές πληροφορίες σχετικά με την πάθησή τους. Όλες οι γυναίκες που έλαβαν θεραπεία με την μέθοδο της βιοανάδρασης είδαν βελτίωση και ήταν ικανοποιημένες με την πορεία της θεραπείας.

Η μέθοδος της βιοανάδρασης μπορεί να συνδυαστεί και με άλλες φυσιοθεραπευτικές μεθόδους για τη θεραπεία της ακράτειας ούρων. Σε μια μελέτη με 102 γυναίκες οι οποίες χωρίστηκαν σε δύο ομάδες: 68 γυναίκες έλαβαν θεραπεία και 34 ανήκαν στην ομάδα της εικονικής θεραπείας. Η πλήρης διαδικασία θεραπείας διήρκεσε 2 εβδομάδες και οι γυναίκες υποβλήθηκαν σε ηλεκτροδιέγερση και βιοανάδραση. Ακολούθως, παρατηρήθηκαν διαφορές μεταξύ των δύο ομάδων μέσω συμπλήρωσης ερωτηματολογίου ποιότητας ζωής, αξιολόγησης της μυϊκής δύναμης και συμπλήρωσης ημερολογίου ούρησης. Παρατηρήθηκε σημαντική βελτίωση και μείωση της συχνότητας των μη ελεγχόμενων διαφυγών ούρων στην ομάδα που έλαβε θεραπεία με ηλεκτροδιέγερση (ES) σε συνδυασμό με βιοανάδραση σε σύγκριση με την ομάδα εικονικής θεραπείας. Οι συγγραφείς κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η βιοανατροφοδότηση (biofeedback) επηρεάζει σημαντικά τη διαδικασία θεραπείας και η χρήση αυτής της μεθόδου σε συνδυασμό με ηλεκτροδιέγερση αυξάνει την θεραπευτική της επίδραση στις πάσχουσες γυναίκες.

Η θεραπεία της βιοανάδρασης έχει γίνει μια ολοένα και πιο δημοφιλής μέθοδος θεραπείας της ακράτειας ούρων, ενώ ταυτόχρονα διδάσκει στις γυναίκες την αυτογνωσία του σώματός τους και των φυσιολογικών διεργασιών που λαμβάνουν χώρα σε αυτό. Οι ανεπαρκείς πληροφορίες σχετικά με τις επιλογές θεραπείας, τις μεθόδους πρόληψης και τις πιθανές επιπλοκές που προκύπτουν από τη μη θεραπεία αυτής της ενοχλητικής ασθένειας είναι ανησυχητικές. Η ενθάρρυνση των γυναικών να αναλάβουν προληπτική δράση και η ενημέρωση των ασθενών για τα οφέλη της πρόληψης αλλά και των θεραπευτικών επιλογών που έχουν πρέπει να είναι ευθύνη κάθε επαγγελματία υγείας, με σκοπό τη μείωση του σημαντικού αριθμού των ανρώπων που πάσχουν από ακράτεια ούρων.

Συγγραφή κειμένου:
Αντώνιος Αδρασκέλας
Φυσικοθεραπευτής