Φυσικοθεραπεία της Δυσκοιλιότητας

Η δυσκοιλιότητα είναι μια κοινή πάθηση που χαρακτηρίζεται από σπάνιες κινήσεις του εντέρου ή/και δυσκολία στην διέλευση των κοπράνων για αρκετές εβδομάδες ή περισσότερο. Επηρεάζει έως και το 27% των Αμερικανών και έχει ως αποτέλεσμα περισσότερες από 2 εκατομμύρια επισκέψεις σε γιατρούς ετησίως. Εμφανίζεται πιο συχνά στις γυναίκες και σε άτομα ηλικίας άνω των 65 ετών. Σύμφωνα μάλιστα με αρκετές μελέτες, η δυσκοιλιότητα έχει αρνητική επίδραση στην ποιότητα ζωής ενός ατόμου και αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του παχέος εντέρου.

Η διάγνωση της δυσκοιλιότητας είναι δύσκολη γιατί η δυσκοιλιότητα είναι σύμπτωμα και όχι ασθένεια και η διάγνωσή της βασίζεται κυρίως στην αντίληψη του ασθενούς για τη φυσιολογική λειτουργία του εντέρου. Η αιτιολογία της δυσκοιλιότητας είναι πολυπαραγοντική. Συχνά αποτελεί σημάδι μιας υποκείμενης οργανικής νόσου. Ακόμα, η δυσκοιλιότητα μπορεί να αποδοθεί σε βλάβες ή δομικές ανωμαλίες που εμφανίζονται εντός του παχέος εντέρου. Αυτές οι ανωμαλίες μπορεί να οδηγήσουν σε συμπίεση ή στένωση των εντέρων και του ορθού, προκαλώντας δυσκολία στην αποβολή των κοπράνων. Ωστόσο, αφού αποκλειστούν οι ασθένειες και οι δομικές ανωμαλίες, υπάρχουν τρεις κύριες κατηγορίες δυσκοιλιότητας: η δυσκοιλιότητα φυσιολογικής διέλευσης, οι διαταραχές της αφόδευσης και η δυσκοιλιότητα βραδείας διέλευσης.

Η δυσκοιλιότητα φυσιολογικής διέλευσης είναι η πιο διαδεδομένη κατηγορία δυσκοιλιότητας. Στην κατηγορία αυτή η κίνηση των κοπράνων στο παχύ έντερο πραγματοποιείται με φυσιολογικό ρυθμό και η συχνότητα των κενώσεων είναι φυσιολογική, ωστόσο οι ασθενείς αντιμετωπίζουν πρόβλημα πολλές φορές στην κένωση λόγω παρουσίας σκληρών κοπράνων. Η κατηγορία αυτή αντιμετωπίζεται με διαιτητικές τροποποιήσεις, κλύσματα ή καθαρτικά. Ωστόσο, πολλοί ασθενείς παραπονιούνται για ανεπιθύμητες ενέργειες, όπως μετεωρισμός, κοιλιακό άλγος ή κράμπες, φούσκωμα ή διάταση, που σχετίζονται με αυτές τις παρεμβάσεις. Επιπλέον, έχει εντοπιστεί συσχέτιση μεταξύ της χρόνιας αθροιστικής χρήσης καθαρτικών και της εμφάνισης καρκίνου του παχέος εντέρου, ενώ το ένα τρίτο των ασθενών δηλώνουν ότι δεν είναι ικανοποιημένοι με τη διαχείριση των φαρμάκων τους και συνεχίζουν να αναζητούν πρόσθετη θεραπεία.

Μια άλλη κατηγορία περιλαμβάνει διαταραχές της κένωσης ως αποτέλεσμα δυσλειτουργίας που εντοπίζεται στους μυς του πυελικού εδάφους ή του σφιγκτήρα του πρωκτού. Σε αυτή την κατηγορία διαταραχών της αφόδευσης περιλαμβάνονται η δυσσυνέργεια του πυελικού εδάφους και το σύνδρομο σπαστικού πυελικού εδάφους. Με αυτές τις διαταραχές, ο έξω σφιγκτήρας του πρωκτού συστέλλεται και σφίγγει αντί να χαλαρώνει και να ανοίγει κατά την αφόδευση. Αυτή η κατηγορία δυσκοιλιότητας συχνά χαρακτηρίζεται από έντονη καταπόνηση και ατελή κένωση του εντέρου.

Η θεραπεία για διαταραχές της κένωσης εστιάζεται στην επανεκπαίδευση της λειτουργίας των μυών του πυελικού εδάφους κατά την κένωση. Ένας εξειδικευμένος φυσικοθεραπευτής στην αποκατάσταση δυσλειτουργιών του πυελικού εδάφους ύστερα από μια λεπτομερειακή λήψη ιστορικού και φυσική εξέταση, οργανώνει το πλάνο αποκατάστασης. Στην φαρέτρα του ο φυσικοθεραπευτής κατέχει την τεχνική της βιοανάδρασης, μια τεχνική κατά την οποία παρακολουθούνται τα βιολογικά σήματα, τα οποία και ενισχύονται ηλεκτρικά, προκειμένου να παρασχεθεί ανατροφοδότηση στον ασθενή συμβάλλοντας έτσι στην ανάκτηση της κανονικής λειτουργίας των μυών του πυελικού εδάφους.

Οι πλειοψηφία των ασθενών εκτελώντας μια σύσπαση των μυών του πυελικού εδάφους δεν απομονώνουν αυτούς τους μυς και προσλαμβάνουν βοηθητικούς μύες όπως τους γλουτιαίους, τους προσαγωγούς του ισχίου καθώς και τους κοιλιακούς μύες. Επιπλέον, πολλοί ασθενείς συγκρατούν την αναπνοή τους κατά την διάρκεια των συσπάσεων των μυών του πυελικού εδάφους.

Οι ασθενείς ωστόσο με την καθοδήγηση ενός εξειδικευμένου φυσικοθεραπευτή και της τεχνικής της βιοανάδρασης μπορούν να εκπαιδευτούν να χαλαρώνουν τον έξω σφιγκτήρα του πρωκτού κατά τη διάρκεια της κένωσης καθώς και να συντονίζουν τις κοιλιακές συσπάσεις για να βοηθήσουν την προώθηση των κοπράνων στο ορθό και στον πρωκτό. Με την τεχνική της βιοανάδρασης, έχει επιτευχθεί βελτίωση μεγαλύτερη από 80% στην αποκατάσταση της φυσιολογικής λειτουργίας του εντέρου. Η ηλεκτρική διέγερση έχει επίσης αναφερθεί σύμφωνα με πολλές μελέτες ότι είναι αποτελεσματική για τη διαχείριση της δυσσυνέργειας του πυελικού εδάφους αυξάνοντας την αισθητηριακή λειτουργία του ορθού και βελτιώνοντας τον αριθμό των κενώσεων κάθε εβδομάδα.

Η τρίτη κατηγορία δυσκοιλιότητας, η δυσκοιλιότητα βραδείας διέλευσης, είναι αποτέλεσμα της μειωμένης νευρομυϊκής λειτουργίας του παχέος εντέρου. Η αργή διέλευση των κοπράνων μπορεί να συμβεί σε οποιοδήποτε σημείο σε όλο το κόλον. Πολλά φάρμακα μπορεί να οδηγήσουν σε επιβράδυνση της κινητικότητας του παχέος εντέρου, προκαλώντας σπάνιες ή δύσκολες κενώσεις. Επίσης, συστημικές, μεταβολικές, ενδοκρινικές ή ορισμένες νευρολογικές διαταραχές μπορεί να οδηγήσουν σε αργή λειτουργία του παχέος εντέρου. Ωστόσο, στην πλειοψηφία των περιπτώσεων, η αιτιολογία της δυσκοιλιότητας βραδείας διέλευσης είναι άγνωστη και ως εκ τούτου η πάθηση θεωρείται ιδιοπαθής. Σε αυτήν την κατηγορία ο ασθενής διακατέχεται από σπάνια επιθυμία για αφόδευση, αίσθημα φουσκώματος στην κοιλιακή χώρα καθώς και από πόνο και δυσφορία. Ξηρά και σκληρά κόπρανα είναι συχνά το κύριο εύρημα που αναφέρει ο ασθενής σε αυτήν την κατηγορία. Ακόμα εντοπίζεται μειωμένη επίγνωση των μυών του πυελικού εδάφους του ασθενούς συνοδευόμενη από απουσία αίσθησης στο ορθό.

Η θεραπεία για τη δυσκοιλιότητα βραδείας διέλευσης περιλαμβάνει περιλαμβάνει τις ασκήσεις επανεκπαίδευσης του πυελικού εδάφους (ασκήσεις Kegel), την βιοανάδραση (biofeedback), τον ηλεκτρικό ερεθισμό, το κοιλιακό μασάζ αλλά και την πιο σύγχρονη μέθοδο της μαγνητικής διέγερσης. Ωστόσο, σε σοβαρές περιπτώσεις δυσκοιλιότητας βραδείας διέλευσης, όταν όλες οι άλλες παρεμβάσεις έχουν αποτύχει, μπορεί να γίνει εκτομή του παχέος εντέρου. Στις συχνές επιπλοκές μετά από χειρουργική επέμβαση συγκαταλέγονται η απόφραξη του λεπτού εντέρου, η ακράτεια κοπράνων καθώς και η διάρροια. Ευεργετική επίδραση στην δυσκοιλιότητα βραδείας διέλευσης φαίνεται να έχει η μέτρια αερόβια άσκηση η οποία φαίνεται να συμβάλει στην αύξηση της διέλευσης των κοπράνων από το έντερο χωρίς όμως να εμφανίζει επίδραση στη συχνότητα αφόδευσης.

Σύμφωνα με πολλές μελέτες η τεχνική της βιοανάδρασης και η ηλεκτρική διέγερση των μυών του πυελικού εδάφους έχουν χρησιμοποιηθεί για τη θεραπεία της δυσκοιλιότητας που σχετίζεται με τη δυσσυνέργεια του πυελικού εδάφους. Και οι δύο αυτές τεχνικές συμβάλλουν στην αύξηση της αισθητικότητας του ορθού, αυξάνουν τις κινήσεις του εντέρου και επομένως μειώνουν τη χρήση καθαρτικών που είναι πιθανώς επιβλαβή στην υγεία των ατόμων. Το κοιλιακό μασάζ έχει βρεθεί ότι μειώνει τον χρόνο διέλευσης των κοπράνων στο παχύ έντερο καθώς αυξάνει τις περισταλτικές κινήσεις στο έντερο μειώνοντας τα συμπτώματα δυσκοιλιότητας. Τέλος, ο φυσικοθεραπευτής παρέχει μια πληθώρα οδηγιών που έχουν να κάνουν με συμμόρφωση του ασθενή στο σπίτι (αλλαγές στάσης σώματος, επανεκπαίδευση εντέρου κλπ).

Όλα αυτά έχουν ως αποτέλεσμα η ποιότητα ζωής των ασθενών να βελτιώνεται αισθητά μετά την επίλυση της δυσκοιλιότητας. Η ποιότητα ζωής ενός ατόμου με δυσκοιλιότητα μπορεί να επηρεαστεί σε μεγάλο βαθμό. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός πως ο ψυχικός αντίκτυπος της δυσκοιλιότητας έχει βρεθεί ότι είναι εξίσου σοβαρός με αυτόν της νεφρικής νόσου τελικού σταδίου.

Στην Κλινική Laser Surgery λειτουργεί εξειδικευμένο τμήμα φυσικοθεραπείας πυελικού εδάφους το οποίο εφαρμόζει τους τέσσερις πυλώνες της σύγχρονης φυσικοθεραπείας όπως η ηλεκτροθεραπεία, η βιοανάδραση (biofeedback), η εξωσωματική μαγνητική διέγερση και οι ασκήσεις Kegel. Η Κλινική Laser Surgery βρίσκεται στην Αθήνα και είναι εύκολα προσβάσιμη με όλα τα μέσα.

Συγγραφή κειμένου:
Αντώνιος Αδρασκέλας
Φυσικοθεραπευτής